Om te beginnen bij het eind: Jetse Batelaan

vr 10 sep 2021

Jetse Batelaan is een veelvuldig bekroonde Nederlandse theatermaker. Sinds 2013 is hij artistiek leider bij Theater Artemis, waar hij met zijn voorstellingen zo veel mogelijk buiten de lijntjes van het theater kleurt. Voor dit portret over hem – gebaseerd op eerdere interviews – nemen wij je graag mee naar het einde van zijn carrière. Om daarna, langzaam maar zeker, terug te werken naar waar het allemaal begon. Geheel in de stijl dus van zijn voor het TheaterFestival geselecteerde voorstelling Het eind van het begin van het einde, waar de gebeurtenissen in omgekeerde chronologie plaatsvinden. 

Jane Stuhlmacher en Maria Feenstra

 

 

 

20.. :

De toekomst

 

Als we Jetse moeten geloven, is er geen twijfel over mogelijk: het theater zoals we dat kennen zal ten onder gaan. Als je dit leest en in de sector werkt, dan ben je nog net op tijd. Stap over naar de wereld van de investeerders, zij kunnen nog een tijdje vooruit; wij daarentegen zitten op een zinkend schip. In de toekomst zal Jetse de overstap misschien al wel gemaakt hebben naar de jeugdzorg, de plek waar hij wel een tweede carrière voor zich ziet. Hij zal daarvoor nog samengewerkt hebben met Gert Verhulst en De Warme Winkel, zo voorspelt hij in een interview met etcetera. Er staan ons dus nog erg uiteenlopende dingen te wachten!

 

2022:

Het einde van Het eind van het begin van het einde

 

De tour van Het eind van het begin van het einde zal eindigen in januari 2022 in Kortrijk. In de beginscène zullen de spelers voor het laatst afgaan, waarna het decor voor de laatste keer in omgekeerde richting opgebouwd zal worden. Dat klinkt ingewikkeld en dat is het eigenlijk ook wel. Alles in de voorstelling loopt terug. Zo wordt in de eerste minuut van het stuk de broek van de vuilnisman even netjes een stukje naar beneden getrokken als hij achterstevoren naar de vuilnisbak loopt om die verkeerd om te legen.

 

2021:

Het Theaterfestival 

 

Op zaterdag 11 en vrijdag 10 september speelt de voorstelling op het TheaterFestival in hetpaleis. Het eind van het begin van het einde lijkt een soort afscheid van de verbeelding. De oude bekenden die langskomen in dit dystopische decor – waaronder Donald Duck, Spiderman en Jip (van Janneke) – doen ons terugdenken aan de tijd waarin we ons nog konden verwonderen en met overtuiging meeleefden met eenden en stripfiguren. Het eind van het begin van het einde werd in het juryrapport een van de meest meerduidige jeugdtheatervoorstellingen genoemd die de jury ooit zag. Jetse maakt jeugdtheater dat even boeiend is om naar te kijken voor volwassenen. Dat er bij het TheaterFestival soms meer volwassenen in de zaal zitten bij een kindervoorstelling dan kinderen, komt hier dus niet eens zo slecht uit. 

 

2020:

Het begin van Het eind van het begin van het einde

 

In het boekje Dit boekje was er bijna niet geweest, waarin Hester van Hasselt in gesprek gaat met Jetse, lezen we dat als Jetse aan een voorstelling begint, het begin en het einde nog op losse schroeven staan. ‘Het staat veel stil in de repetities, er zit natuurlijk altijd een raar soort minimalisme in mijn werk, maar dat zit ook wel in mijn repetities. (…) Dat het lang stilstaat, dat is vreselijk, heel heftig, heel gespannen.’ Het begin van Het eind van het begin van het einde zal dus erg stil geweest zijn. 

 

 

 

 

2020:

Jetse wint de ITI-prijs

 

De juryleden van Internationale Theater Instituut Duitsland, die Jetse de ITI-prijs uitreikten, noemen hem ‘een van de meest onconventionele protagonisten van een nieuwe generatie theaterprofessionals in Europa’. Deze prijs wordt uitgereikt voor het levenswerk van kunstenaars. Jetse is op dat moment pas 42 jaar oud. Hij kan met een gerust hart de jeugdzorg in. 

 

2019:

Jetse wint tijdens de Biënnale in Venetië de Zilveren Leeuw

 

‘Just over forty years old, director Jetse Batelaan has become established on the international scene as a singular and innovative artist, with a strong and recognizable highly personal approach to theatre. Presenting works of powerful visual impact, Batelaan reinterprets contemporary myths, creating a kind of magic on the stage that seduces even the most sceptical of spectators.’ Aldus de jury van de Biënnale. Aan lof scheelt het de kunstenaar niet.

 

2018:

Er komt een boekje uit over het werk en leven van Jetse

 

En dat boekje was er dus bijna niet geweest. Het werk van Jetse beweegt zich in het spanningsveld tussen je manifesteren en je verbergen. ‘Ik probeer altijd weer als een Houdini te ontsnappen aan de basisafspraken die er aan een bepaald medium vast lijken te zitten’, stelt hij. Dat zorgt voor verrassend theater. Ook dit artikel was er misschien wel niet geweest – als het boekje er niet was geweest.

 

2013:

Jetse wordt artistiek leider bij theater Artemis 

 

‘Toen ik bij Artemis begon, beloofde ik dat ik halffabricaten zou maken, daar schrok het bestuur wel van. Voorstellingen die pas volledig worden in samenspel met het publiek, daar komt een prettige ruimte in; er is veel dat buiten mijn controle ligt.’ (Uit Dit boekje was er bijna niet geweest)

 

Jaren 1990 :

Jetse wil geen kunstenaar worden

 

Het verlangen om kunstenaar te worden, vond Jetse een beetje belachelijk. ‘Stiekem wilde ik het denk ik wel, maar ik sprak dat nooit uit.’ Klasgenoten van hem schepten graag op met de creatieve opleidingen die ze gingen doen en krikten daarmee hun sociale status wat omhoog, maar Jetse besloot het anders te doen. Hij zou politicologie studeren. En zo gezegd, zo gedaan. Uiteindelijk vond hij schoorvoetend toch zijn weg naar het theater. ‘Theater was het engste, spannendste en moeilijkste wat ik me voor kon stellen en dat blijkt het tot op de dag van vandaag ook te zijn.’ 

 

 

 

 

Jaren 1980:

Het eerste verhaal 

 

In dat boekje, dat er bijna niet geweest zou zijn, gaat Jetse terug naar zijn basisschool. Er werd door zijn docent aan hem gevraagd een einde te verzinnen bij een verhaal over een standbeeld en diamanten. In zijn einde waren de diamanten verdwenen. Toen de docent daarna het originele slot voorlas en bleek dat de diamanten er daar nog waren, riep een klasgenote: ‘Hé, maar die waren toch verdwenen?’ Zoveel impact konden zijn verhalen dus hebben. Toen al.

 

Jaren 1980:

Kinderdromen 

 

De toekomstplannen luiden als volgt: boer, boswachter of bioloog worden.

 

1978:

Jetse komt ter wereld 

 

Ergens in 1978, het internet biedt geen uitkomst over wanneer of hoe laat, wordt Jetse Batelaan geboren in Leiden. Daar begon het. Dus laten we daar ook maar eindigen.

 

 

Het eind van het begin van het einde speelt op zaterdag 11 en vrijdag 10 om 19u00 september in hetpaleis

Tags: Jetse Batelaan, Jane Stuhlmacher, Het eind van het begin van het einde