het Theater Festival

Terugblik op Kritiek op kritiek en Powertalks

za 08 sep 2018

Kritiek op kritiek

Het afgelopen seizoen kregen verschillende theatercritici het verwijt dat ze aan morele tunnelvisie zouden lijden. In welke mate hangt de kritiek vast aan ideologie en luidt ze een nieuw maatschappelijk bewustzijn in? Is er nog plaats voor artistieke nuance?

Lieselore Remans

Naast de gevestigde namen in de theaterkritiek staat er evenzeer een nieuwe generatie critici op. Onder begeleiding van Ciska Hoet (Etcetera, De Morgen), Orlando Verde (Kif Kif) en Wouter Hillaert (rekto:verso) ontwikkelen enkele jonge denkers de komende maanden hun theaterblik en hun schrijven in de masterclass WRITE ON.  Tijdens Het TheaterFestival doken ze in een ferme brok kritiek en analyseerden ze zo’n 150 recensies, waarover ze vandaag alvast enkele resultaten presenteerden.

De ervaring die de tien deelnemers opdoen, laat hen anders nadenken over en kijken naar een voorstelling. ‘Tijdens mijn opleiding kwam vooral het theoretische aspect aan bod’, vertelt recent afgestudeerde theaterwetenschapper Rosa Lambert (23). ‘Maar ik heb nu nog vaak twijfels over mijn kritische blik in de recen­sies die ik schrijf. Deze oefening helpt me om een duidelijkere mening te formuleren.’

Vonden ze in de gelezen recensies sporen terug van een ‘moreel kompas’ (zie p. 10 voor het artikel van Marijn Lems)? Daarover zijn de meningen wat verdeeld. ‘Een recensent heeft een zekere verantwoordelijkheid om ook de maatschappelijke tendensen te kaderen’ zegt Nora Mahammed (24). Al is het ‘een misverstand dat critici steeds moralisten zijn’, voegt Rosa er aan toe. ‘Maar waarom zou de recensent die kwestie uit de weg gaan als de voorstelling zelf die vraag naar voren werpt?’ Drama-student Simon Baetens (23) benadrukt de autonomie van het werk: ‘Vaak wordt er vergeten dat er naast die morele kwestie in de eerste plaats ook gewoon een kunstenaar op het podium staat. Een recensent moet dus het evenwicht weten te behouden tussen ethiek en esthetiek.’

Hoe ambachtelijk is het werk van de recensent? Tijdens de discoursanalyse zoomden ze in op enkele terugkerende elementen in de verschillende schrijversprofielen: de al dan niet vermelde achtergrond van de maker, de mate waarin de recensie aanspoort om naar de voorstelling te gaan kijken en de meerdere betekenissen van woorden. ‘Het is best angstaanjagend hoezeer een letterlijke interpretatie een andere recensie oplevert. Soms zijn er onbewust bepaalde adjectieven naast elkaar geplaatst, die net door een bewuste lezing een totaal andere lading krijgen’, aldus Nora. De moeilijkheid zit ‘m volgens Simon in het beperkt aantal tekens in de krant. ‘Het oordeel valt dan enkel op te maken uit de beschrijvende adjectieven, terwijl je in een diepte-artikel op andere media dat oordeel veel uitgebreider kan toelichten.’ Een recensent staat dan maar best stevig in z’n schoenen.

Die vaststelling boezemt hen alleszins geen angst in. Op basis van de vier voorstellingen die ze hier zagen, zijn ze begonnen met schrijven. Het echte werk — de Work-out en de Switch-off — volgt respectievelijk in november en december, waarbij ze hun eigen recensies blootstellen aan kritiek. Een kwetsbare positie, beseffen ze, maar die spanning zien ze zitten. Hun doop vond deze namiddag al plaats, de rest van het traject zal ongetwijfeld even zinderend worden. Een nieuwe garde critici is op komst!

 

Powertalks

Vijf avonden lang voerden vijf jonge makers een drie uur durend gesprek met vijf coaches. Deze praatsessies, ook wel gekend als PowerTalks, liepen gisterenavond ten einde. Wij waren niet uitgenodigd bij dit staaltje powertalking, dus vroegen we de coaches en makers hoe het eraan toeging.

Liessa Huyskens

Coach Mike Van Alpen: De PowerTalks zijn heel erg intiem omdat het een-op-een is. Als coach schuilt de uitdaging er vooral in om op een zo kort mogelijke tijd het universum van de maker te betreden: ‘Wat wil je?’, ‘Wat zie je?’, ‘Wat voel je?’ Eens je de wereld van de maker bent binnengetreden, raak je als coach ook enorm geïnspireerd. Daarin schuilt de kracht van zulke gesprekken voor mij: de creatieve uitwisseling.

We leven in een samenleving met heel veel verschillende verhalen en referentiekaders. En in die samenleving valt nog ontzettend veel te verkennen, zeker op vlak van theater. Tijdens de talks worden de makers, en de coaches natuurlijk ook, gedwongen om heel even hun eigen eiland en/of referentiekader te verlaten en op zoek te gaan naar andere manieren van denken en theater maken. Door heel even een andere kant opgesleept te worden, probeer ik een objectievere of frissere blik te ontwarren bij de makers. Het frustrerende aan de PowerTalks is wel dat je na drie uur verkennen de makerswereld moet verlaten.

Powermaakster Anne-Charlotte Bisoux: Ik voelde hoe mijn project dag na dag duidelijker werd door de gesprekken die ik voerde met de coaches. De ene coach werkt en denkt helemaal anders dan de andere. Doordat Mike bijvoorbeeld de mime­opleiding in Amsterdam heeft gevolgd, kreeg onze PowerTalk een veel fysiekere invulling dan bij de andere coaches: het gesprek ging over voelen en vormgeven.

Powerdanser Dan Musset: Laurent Delom en ik werken voor het eerst samen. Nu we vlak voor de creatiefase staan, komen de PowerTalks als geroepen om ons project en onderwerp te bespreken en uit te diepen. We hadden op voorhand allerlei informatie doorgestuurd naar onze coaches: video’s van work in progress, fotografisch materiaal dat ons inspireerde, enzovoorts. De voorbije dagen hebben we dankzij de talks de gelegenheid gekregen om verschillende invalshoeken te verkennen en een soort dramaturgisch vooronderzoek te houden. Lovely om al die verschillende mensen te ontmoeten!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

For security, use of Google's reCAPTCHA service is required which is subject to the Google Privacy Policy and Terms of Use.

Tags: , , ,