‘Springen is altijd goed, je moet alleen zien dat je je knieën niet breekt bij de val’

di 10 sep 2019

Studio ORKA hoeft haast geen inleiding. Met hun uniek locatietheater trekken ze overvolle zalen en ze deinzen er niet voor terug om grote levensthema’s op een luchtige manier te brengen naar een publiek, dat al lang niet meer alleen uit kinderen bestaat. Hun voorstelling Craquelé, tijdens het TheaterFestival te zien in de Sint-Machariuskerk, speelt met thema’s als ouder worden, springen in het diepe en genieten van elke dag. ‘Want de jaren zijn kort, maar het zijn verdomd lange dagen.’ Op de vooravond van de tweede speeldag leggen we een aantal van die thema’s voor aan Dominique Van Malder, die de rol van grafdelver Nestor voor zich neemt. 

Sanne Stassijns

Het is niet de eerste keer dat Studio ORKA wordt geselecteerd voor het TheaterFestival. Ook nu was de speelreeks van Craquelé weer meteen uitverkocht. Raak je het succes niet stilaan beu? 

‘Oh, maar daar zal ik nooit aan wennen hoor. Ik vind het super dat heel veel mensen het willen zien. Het leuke aan Studio ORKA is dat ik er van bij het begin deel van uitmaak, ondertussen al vijftien jaar. In het begin speelden we ook op locatie, maar waren het heel kleine voorstellingen. Onze eerste echte voorstelling heette Lava en we speelden het zo’n vijf keer per dag voor telkens 35 man. Het is leuk om de voorstellingen en ook ons publiek te zien meegroeien. Kinderen die vijftien jaren geleden in het publiek zaten en toen 8 jaar waren, komen nu soms al kijken met hun eigen kinderen. We hebben echt een publiek dat organisch met ons is meegegroeid, waardoor de vraag naar tickets enorm stijgt en mensen echt heel wat moeite moeten doen om het stuk te kunnen zien. Dat is fantastisch, daar zal ik nooit aan wennen.’ (lacht)

Je gaat door tot de achterkleinkinderen dan? 

‘Sowieso, ik ga door tot ik er bij neerval.’

De Acteursgilde heeft afgelopen zondag aan de cast van Craquelé de prijs uitgereikt voor meest gewaardeerde samenspel. Wat is dat voor jou precies, goed samenspel? 

‘Samenspel is elkaar ruimte geven. Dat heeft heel veel te maken met een bepaalde dynamiek. Samenspelen is eigenlijk zoals kindjes samen spelen: als het een leuk spel is, dan amuseer je je. Ik vind samenspel eigenlijk de mooiste prijs die je als gezelschap kan winnen, want dat is waar theater over gaat. Je geeft elkaar de ruimte om te shinen of niet te shinen, te ontroeren of te doen lachen. En dat kan eigenlijk alleen maar als je mekaar voor 300 procent vertrouwt. Bij Studio ORKA zijn de repetitieprocessen altijd heel heftig en intens, omdat we telkens van niets vertrekken. Behalve dan dat de locatie de hoofdrolspeler is. Nadien verzinnen we er samen personages rond. Dat is een heel lange en intense weg, waardoor je elkaar als ploeg heel goed leert kennen. De meeste acteurs kennen elkaar ook al van vorige producties. Dat maakt samenspelen heel leuk, je hebt echt samen dat verhaal gemaakt.’ 

‘Negen jaar geleden ben ik papa geworden. Ik ben daardoor een emotioneler mens en ook een emotioneler acteur geworden’

Er komt dan toch ook veel zelfvertrouwen bij kijken? 

‘Ja, maar tegelijkertijd vind ik het heel mooi dat zelfvertrouwen groeit. Het is door veel te spelen en veel op je bek te gaan dat je dingen leert. Dat is bij alles zo. Maar vergis je niet, tegelijkertijd vraag ik me elke première af: “Waarom heb ik nu weer voor dit beroep gekozen?” Ik vind dat je de twijfel heel hard mag omarmen in dit leven. Dus je moet ook niet té veel zelfvertrouwen hebben. Ook bij Craquelé is het opnieuw een heel spannende tocht geweest. Het is niet dat we van bij het begin van de repetities dachten: “Goh ja, we gaan hier een fantastisch verhaal maken.” Het blijft toch altijd vechten en jezelf tegenkomen.’ 

Craquelé heeft in juli ook gespeeld op het Manchester International Festival, maar dan in het Engels onder de titel Tuesday. Hoe was dat?

‘Dat was heel leuk om te doen. Het is natuurlijk een andere manier van spelen, omdat je heel erg gebonden bent aan die taal. Met Studio ORKA werken we heel vaak met “talige toestanden”; zo zitten er vaak wel wat dubbele bodems in onze woorden. Maar gelukkig is het stuk heel mooi vertaald naar het Engels, al hebben we sommige dingen moeten aanpassen.’

Er was ook een hele hetze geweest rond het feit dat het personage van Ilse De Koe, Stella, in een rolstoel zit en men in Engeland vindt dat die rol dan ook door een andersvalide acteur moet worden gespeeld. Hoe kijk jij daar tegenaan? 

‘Ik ben de eerste om kansen te geven aan minderheden en kwetsbare mensen. Alleen is de slinger van politieke correctheid in Engeland en Amerika wel heel erg de andere kant op geslingerd. Ik zou het net jammer vinden dat je een rolstoelpatiënt moet vragen om zichzelf spelen. Ik doe namelijk theater omdat ik eindelijk eens iemand anders mag spelen. Daarover gaat spelen ook: iemand anders mogen zijn. En dat begint eigenlijk al bij de theaterschool. Het is niet voor niets dat die scholen bestaan: het is een ambacht en je komt er keihard jezelf tegen. Het waren trouwens dezelfde actievoerders die vonden dat het hoofdpersonage in de film Girl (van regisseur Lukas Dhont, red.) ook moest gespeeld worden door een transgender of die vinden dat Stephen Hawking in de film The Theory of Everything moet gespeeld worden door iemand met ALS. Maar waar zijn we dan mee bezig? Dan zijn we eigenlijk documentaires aan het maken in plaats van fictie. Ik maak zelf al 20 jaar theater in het psychiatrisch centrum Dr. Guislain in Gent en het laatste wat ik doe, is hen vragen om zichzelf te spelen. Want ze moeten al 24 op 24 zichzelf zijn. Ik vond dat dus een héél heftige discussie. We zijn met Studio ORKA gaan praten met rolstoelpatiënten in Manchester en die bleken totaal geen probleem te hebben met het stuk. We hebben de voorstelling uiteindelijk lichtjes aangepast, maar niet helemaal. Ilse De Koe, die het personage in de rolstoel speelt, is een fantastische actrice en we wilden haar niet vervangen, punt. Dus hebben we deels voet bij stuk gehouden en gesteld dat, als het personage van Stella op het einde toch even zou kunnen lopen, Ilse de rol wel moét spelen. Die wijziging in het verhaal vind ik wel jammer hoor, want inhoudelijk vertel je daar iets heel anders mee. Maar we wilden de voorstelling té graag spelen in Manchester.’ 

‘Ik vind samenspel de mooiste prijs die je als gezelschap kan winnen, want dat is waar theater over gaat. Je geeft elkaar de ruimte om te shinen’

Craquelé gaat ook over bepaalde personen die een grote, onmisbare rol hebben gespeeld in iemands leven. Je hebt de vondeling Dinsdag en het meisje in de rolstoel Stella, waarmee hij een unieke vriendschapsband opbouwt. Je hebt Nestor en Hildegarde, die al jaren samenwerken en beetje bij beetje toegeven dat ze meer voelen voor elkaar. Heb jij zelf ook zo’n onmisbare persoon in jouw leven?

‘Ik denk dan uiteraard meteen aan mijn zoon van 9 jaar, dat is iemand die ik nooit of te nimmer zou willen of kunnen missen. Maar ook het theater en de mensen waarmee ik het maak, kan ik niet missen. De ploeg van Studio ORKA is echt familie geworden. Wij doen meer dan alleen maar theater maken. Onze kinderen spelen met elkaar en we zijn ook in het dagelijkse leven echte vrienden geworden. Mijn beste maat Joris Hessels (waarmee Dominique onder meer het gelauwerde tv-programma Radio Gaga maakte, red.) kan ik ook niet missen. En mijn lief zou ik uiteraard ook nooit kunnen missen. Maar iedereen komt voor mij op dezelfde plaats hoor.’ (lacht)

Craquelé speelt ook op een mooie manier met het thema ouder worden; zo zien we de personages letterlijk ouder worden. Hoe ervaar jij als acteur het ouder worden? 

‘Als acteur is ouder worden eigenlijk heel fijn, want je hebt meer en meer bagage in je rugzak. Dingen die je kan gebruiken, emoties die erbij komen… Negen jaar geleden ben ik papa geworden. Ik ben daardoor een emotioneler mens en ook een emotioneler acteur geworden, denk ik.  En dat vind ik net heel fijn. Je techniek wordt met het ouder worden ook beter. Maar je gevoelswereld, waar je toch uit moet putten als acteur, wordt ook veel groter, breder en emotioneler. Minder leuk is dat de eindigheid dan dichterbij komt, maar daar gaan we nu nog niet aan denken.’ (lacht)

Nestor speelt een grafdelver die een moeilijk relatie heeft met zijn eigen zoon omdat die een zangcarrière wil uitbouwen en hij dat niet ziet zitten. Je zou dus kunnen stellen dat het stuk gaat over dromen najagen en durven springen. Is er een moment geweest in jouw leven dat je hebt moeten springen in het diepe?

‘Ja, kiezen voor de toneelschool bijvoorbeeld. Dat was toch een serieuze sprong omdat uiteraard iedereen in je omgeving zegt: “Ga toch eerst iets echt studeren, je gaat daar toch niets mee verdienen.” Dat heb ik even geprobeerd, maar mijn drang om theater te maken en te spelen was té groot. De tweede grote sprong heb ik genomen toen ik besliste om te scheiden. Dat was een serieuze sprong in het duister, maar je moet soms springen om in andere gebieden terecht te komen waar je anders niet zou komen omdat je ter plaatse blijft trappelen. Dus springen is altijd goed, je moet alleen zien dat je je knieën niet breekt bij de val.’

Tags: Studio ORKA, Dominique Van Malder, Craquelé, Sanne Stassijns