Ontdek de vier films in Na de repetitie

do 02 sep 2021

In Na de repetitie spelen Lien Thys en Tim Bogaerts een hedendaagse versie van Efter Repetitionen, een televisiefilm van de Zweedse regisseur Ingmar Bergman. Wij loodsen je graag door de vele lagen en filmische inspiratiebronnen van de voorstelling.

Katrijn Bekers en Dagmar Teurelincx

Rond elkaar cirkelend brengen Lien en Tim een sensuele, suggestieve dans. ‘Vijf, zes, zeven, acht!’ In de laatste pose van de dans steekt Tim zijn duimen op. De muziek stopt. Ze ploffen neer in de tribune – die tribune waar normaal gezien het publiek zit – , halen een flesje water boven en tokkelen wat op hun smartphone. Dat is de bevreemdende openingsscène van Na de repetitie.

Op dat moment begint het ons te dagen: de dans is geen op zichzelf staand product, maar een repetitie voor de opvoering die gemaakt wordt binnen de voorstelling. Na de repetitie onthult een deel van de theaterwereld dat een toeschouwer zelden ziet: het ontstaansproces van een productie. Nonchalant hangend tegen de rand van het podium overlopen Lien en Tim hoe (de personages van) hun personages zich tegenover elkaar verhouden. Met woorden verkennen ze hoe ze hun volgende scène zullen spelen. ‘Oké dus’, denkt Tim luidop, ‘ik sta daar in de deuropening van de kleedkamer (wijst) … en ik hoor…’ Hij bedenkt zich. ‘Nee, ik hoor niks. Ik vind dat niet goed dat gij huilt.’ ‘Nee, ik ook niet’, bevestigt Lien.

In de hele voorstelling volgen we het denk- en repetitieproces van twee makers. Met script in de hand proberen ze bijvoorbeeld een fragment uit Baz Luhrmanns Romeo + Juliet (1996). Losse flarden van een onaf stuk-in-het-stuk worden onderbroken door een constante onderhandeling van wat wel of niet past, wat wel en niet werkt. Zelfbewust reflecteren Lien en Tim over het feit dat een voorstelling nooit een definitieve versie heeft. De tekst kan bij elke repetitie en elke opvoering veranderen. Intrinsiek aan theater is dan ook dat het een levende praktijk is. Na de repetitie legt bloot hoe je in een theateropvoering slechts één versie ziet – de duizenden andere variaties blijven achter de schermen. Door spel en overleg, fictie en realiteit naadloos in elkaar te laten overlopen, creëren Lien en Tim een complexe meerlagigheid.

Ook de rollen die Lien en Tim spelen zijn complex. De film waarop ze Na de repetitie baseerden, Ingmar Bergmans Efter Repetitionen (1984), gaat over een mature regisseur en een jeugdige actrice die samen repeteren in de aanloop naar een voorstelling en gaandeweg toenadering zoeken tot elkaar. In hun hedendaagse adaptatie kiezen Lien en Tim ervoor die personages te transformeren naar twee jonge theatermakers. We zien niet langer één individu dat een ander regisseert, maar twee personen die een actieve rol invullen in een samenwerking. Ze doorbreken daarmee de klassieke onevenwichtige machtsrelatie tussen man en vrouw, alsook die tussen regisseur en speler, door hen beide de rol van ‘makers’ toe te wijzen. Zo thematiseren Lien en Tim het feit dat in 2021 de algemene verhoudingen binnen theaterproducties behoorlijk anders zijn dan decennia geleden. Vandaag is bijna elke speler ook maker, en wordt er meer en meer gehamerd op een organische en respectvolle samenwerking op gelijke voet.

Het idee van verschillende personages en hun rollen die versmelten, is overigens ook terug te vinden in Bergmans bekendste meesterwerk Persona (1966), nog een essentiële inspiratiebron voor Na de repetitie. In deze film groeien een depressieve actrice en toegewijde verpleegster zo naar elkaar toe dat hun persoonlijkheden in elkaar overvloeien, tot op het punt dat de kijker geen onderscheid meer kan maken tussen de twee.

Naast Bergmans oeuvre wist ook Charlie Kaufmans regiedebuut Synecdoche, New York (2009) Lien en Tim te inspireren voor hun voorstelling. Deze film gaat over een toegewijde theatermaker die zodanig opgaat in zijn werk dat de grens tussen realiteit en fictie vervaagt. De ‘synecdoche’ in de titel verwijst naar een stijlfiguur waarbij je door middel van een deel naar een geheel verwijst; ook wel een pars pro toto. Dat is wat Na de repetitie ook doet: Lien en Tim praten schijnbaar over een bepaalde voorstelling, maar refereren eigenlijk aan praktijken in de hele (theater)wereld. Ze lijken te repeteren voor de echte wereld.

Na de repetitie speelt in de Carrousel @Kaaien (Zuid) op donderdag 2/09 en vrijdag 3/09

Tags: Katrijn Bekers, Lien Thys, Tim Bogaerts, Dagmar Teurelincx, Na de repetitie