SAVE THE DATE 05 SEP – 15 SEP 2024 ANTWERPEN

05 SEP - 15 SEP 2024 / ANTWERPEN

Het nomadische parcours van Ballet Dommage

zo 03 sep 2017

Van garage naar garage, van plein naar caravan: sinds haar oprichting in 2010 heeft Ballet Dommage zelden stilgestaan. In Klutserkrakkekilililokatastrof, de voorstelling die het bij fABULEUS maakte, slaat het collectief van Maxim Storms en Katrien Valckenaers dan wel haar tenten op in het theater, in het hart blijft het duo een zigeunerfamilie. Aan de hand van vijf centrale eigenschappen maakt Katrien Valckenaers ons wegwijs doorheen hun theaterparcours.

Gilles Michiels

Het theater als belevenis

‘Het publiek is evenveel deel van de voorstelling als wijzelf’, zegt Katrien Valckenaers. ‘De toeschouwers maken mee de voorstelling door hun reacties, maar ook omdat ze op het podium gevraagd worden. De experimenten die Ballet Dommage op het publiek afvuurt hoeven toegankelijkheid niet in de weg te staan. De toeschouwer wil deel uitmaken van het gekke, rondreizende universum. Zo krijgen de kinderen bij Klutser een okkernoot toegespitst die dienstdoet als betaalmiddel. Zij die aan de flosj boven de tribune trekken mogen het podium betreden, waar ze vergast worden op ironisch vertier. Tegenover de sérieux die bij volwassenvoorstellingen soms in een theaterzaal heerst, willen we een volkse sfeer plaatsen, een echte belevenis. De kijker moet achteraf het gevoel hebben: ‘Ik was erbij’.’

Het collectief als zigeunerfamilie

‘Bij ons staat de belevenis centraal, gebaseerd op een romantisch beeld van hoe theater vroeger op pleinen gebracht werd’, zegt Valckenaers. Ballet Dommage treedt dan ook het liefst van al in de openbaarheid op. ‘We willen het theater naar de mensen brengen in plaats van dat zij naar het theater
moeten komen.’ Voor Graag had ik iets gemaakt met een wolf en een kasteel dat dan uit elkaar zou moeten vallen in de hoop dat het iets mooi en oprecht zou kunnen verteld hebben bouwde Ballet Dommage een kerk op een braakliggend terrein in Oostende. In 2013 en 2016 trok het voor VOLK als een nomade rond langs Gentse huizen, om er in de garages bij de mensen thuis te spelen. Het collectief koos elke dag een andere wijk uit en kondigde zijn komst aan door op voorhand brieven in de bussen te steken. ‘Maar de tofste reacties beleefden we wanneer we onverwacht op bezoek kwamen. De verwonderde blikken als mensen hun deur opendoen, die neem je mee.’ Volgens Valckenaers is ook Ballet Dommage een soort zigeunerfamilie. ‘Voor projecten werken we vaak samen met vrienden en vrijwilligers. Met de jaren breiden we uit, en iedereen die erbij komt geeft onze familie mee vorm.’

De lach en de traan: twee gezichten, één formule

Dat de cultfilm Black cat, white cat, een soort Servische lof der zotheid, genoemd wordt als inspiratiebron voor Klutserkrakkekilililokatastrof, mag geen verrassing heten. Ook de voorstelling
grossiert namelijk in een mix van tristesse en uitbundigheid, als twee kanten van eenzelfde medaille. ‘De naam van ons gezelschap zegt het eigenlijk al’, zegt Valckenaers. ‘Wij houden van de schoonheid van het imperfecte en de tragikomedie. Enerzijds hebben onze personages Klut en Lilo elkaar lief, anderzijds halen ze het bloed vanonder elkaars nagels.’ Liefde en onbetrouwbaarheid zijn daarom allebei wezenlijk onderdeel van de voorstelling. ‘De vraag is hoe je sympathie kunt voelen voor iemand die je in essentie niet sympathiek vindt’, zegt Valckenaers. ‘Maar onze personages hebben elkaar wel echt nodig om het publiek te entertainen.’

Het publiek als zelfkritiek

‘Maxim en ik merken in ons eigen leven dat we snel met mensen omgaan die hetzelfde denken’, zegt Valckenaers. ‘De uitdaging van een diverse maatschappij is ook om ook de verschillen op te zoeken. We willen theater als middel gebruiken om ook een ander publiek te bereiken. Ik denk dat we door onze projecten ook onszelf meer in vraag durven te stellen. De ontmoetingen die wij hebben met mensen die nog nooit op een podium hebben gestaan, inspireren ons. Het spelplezier dat zij hebben, geeft ons als acteur het gevoel dat ook wij voor de eerste keer op de planken staan. De chemie tussen acteur en publiek is waarom we theater maken. Voor Klutser wilden we de familiale sfeer van theater op straat of in garages naar de theaterzaal meenemen. Voor onszelf was de verandering van locatie dus geen grote ommezwaai.’

Het klutsertaaltje en de onmogelijke titel

Ballet Dommage bricoleert graag met de taal, zoveel is duidelijk op basis van de onvergetelijke, niet te onthouden titel Klutserkrakkekilililokatastrof. ‘Wat er als gedachte in je hoofd zit, kun je niet altijd in letterlijke bewoordingen vormgeven’, zegt Valckenaers. Vandaar ook het geklutste mengeltaaltje van
West-Vlaams, Engels, Italiaans, Frans dat Klut en Lilo bezigen. ‘Het helpt soms om bepaalde emoties in zo’n brabbeltaal uit te spreken. Die geven voor ons meer uitdrukking aan bepaalde situaties dan het pure Nederlands. Onze titel vertrekt van een soortgelijk spel met de taal. Klutserkrakkekilililokatastrof is een
ritmische naam waarin je wel woorden herkent, maar zoals in de voorstelling zelf, zie je geen logisch verhaal. Zo moet je er noodgedwongen je eigen verhaal van maken. Het is opvallend dat iedereen na de voorstelling andere aspecten heeft onthouden, net zoals iedereen er ook zijn eigen titel aan overhoudt. Iedereen komt met een andere versie buiten.’