Kruip niet op de playboy!

vr 31 aug 2018

Pluchen zetels met jachtluipaardprint: geen betere plek voor een interview met Don Juan himself. Dat dit het komende uur het enige clichématige beeld van de opera en het theaterstuk Don Juan zal zijn, blijkt uit dit gesprek met acteur en hoofdrolspeler Mitch Van Landeghem.     

Xandry van den Besselaar

 

 

Hoe zou je de voorstelling omschrijven?

Mitch van Landeghem: Ik vind het altijd het leukste om te zeggen dat we een opera spelen, omdat het mensen een verkeerde verwachting geeft. Maar tegelijkertijd ook niet! We volgen de structuur van de opera, maar zonder alle muziek. En het verhaal gaat over Don Juan natuurlijk. Wat leuk is, omdat ik het gevoel heb dat weinigen dat verhaal echt kennen. Iedereen denkt de figuur Don Juan te kennen, maar bijna niemand kent zijn verhaal. Terwijl het al 400 jaar verteld wordt.

Hoe gaat dat verhaal dan juist? Help ons even…

Dat gaat over een hele rijke man, Don Juan. Het verhaal start
te midden van zijn dagelijkse bezigheden en avonturen. Don Juan is een vrouwenverleider en heeft ook als enig doel vrouwen te verleiden. Als hij een vrouw heeft verleid, gaat hij naar de volgende: hij begint nooit aan relaties. Dat gaat zo door, totdat hij uiteindelijk gestraft wordt, en naar de hel wordt gestuurd. Want het is eigenlijk een megakatholiek verhaal.     

Wat voor Don Juan speel je?

In de bewerking van Tom Goossens is het personage net iets anders dan in het typische verhaal. Een groot verschil schuilt in de leeftijd. Ik weet niet of de leeftijd van Don Juan echt wordt benoemd, maar op een gegeven moment heeft zijn knecht Leporello een aria, waarin hij beschrijft hoeveel vrouwen Don Juan al heeft gehad. Dat zijn absurde getallen. Om die getallen te halen, moet hij toch al een zekere leeftijd hebben. Ik speel bij wijze van spreken een puberale Don Juan. We wilden niet op zoek naar wat iedereen denkt te kennen van Don Juan: de typische lul die vanaf het begin duidelijk slecht is, waarvan iedereen ook weet dat hij slecht is, maar waar je toch graag naar kijkt.

Hoe hebben jullie Don Juan sympathieker gemaakt?

Bij ons is het een jongeman die ervan houdt om verliefd te worden. Maar dat verliefde gevoel houdt op als hij iemand voor zich heeft gewonnen. Dat hoeft niet per definitie slecht te zijn, dat gaat net zozeer over naïviteit of impulsiviteit. Aan het einde van de voorstelling hebben we er zelf een stukje bijgeschreven waarin Leporello zegt dat Don Juan een visie heeft op de liefde die anders is dan die van ons allemaal. Hij zegt daarmee dus niet dat hij slecht is.

Wat betekent dat voor je spel?

Dat was lang zoeken. Ik voelde dat ik snel greep naar hoe Don Juan vaak wordt gespeeld. Ik herinner me dat we keken naar een captatie van een opera-uitvoering met een clichématige Don Juan: een man van middelbare leeftijd, een gemene lach, een sjaaltje om zijn nek,… Een diva, eigenlijk. Ik merkte dat ik in het begin van het repetitieproces ook naar dat cliché greep. Op een gegeven moment was er een keerpunt. Dat had vooral te maken met het inzicht dat ik niet een ouder personage moest willen spelen, maar iemand van begin twintig die de liefde voor het eerst ontdekt en zijn ogen uitkijkt naar al dat schoons om zich heen. Voor mij schuilt het in naïviteit en nieuwsgierigheid. Dat moest ik toelaten in het spel. Ik denk nooit tijdens het spelen: ‘nu moet ik in de rol van een grote vrouwenverleider kruipen’.  Een andere doorbraak was op Theater Aan Zee. We hadden de voorstelling al een aantal keer gespeeld en ik realiseerde me plots dat ik het meer als een soort dans moest zien. Ik kwam tot de realisatie dat het een jonge, beweeglijke gast is, die overal tegelijk wil zijn en alles tegelijk wil doen.

Don Juan is een gender stereotype, hoe ga je daarmee om in een tijd dat deze stereotyperingen juist bevochten worden?

Niet alleen zijn figuur, maar het hele verhaal is dat. We hebben het daar tijdens het repetitieproces veel over gehad. Wat mij veel ruimte gaf, was de gedachte dat Don Juan eigenlijk op iedereen verliefd kan worden. Dat hij evengoed op mannen valt. Maar dan zit je met dat eeuwenoude verhaal. Dat baart me soms wel zorgen. We zijn in première gegaan in mei 2017, en nu is dat debat zelfs een stuk heftiger dan toen.

Ik hoop dat we dat stereotype beeld van Don Juan genoeg kunnen opentrekken, zonder dat we daar per definitie de tekst voor moeten aanpassen. Want ik moet wel zinnen zeggen als “Zijt eens stil, want ik ruik een vrouw”. Dat is zot heftig om te zeggen. Maar het zwaartepunt van de voorstelling ligt elders, namelijk in de vormelijkheid.

En welke rol speelt jouw eigen mannelijkheid daarin?

Dat heb ik moeten toelaten. Ik ben van nature fladderig en wat losser in mijn fysiek, dat doet natuurlijk minder denken aan stereotiep mannelijk gedrag. Maar hoe meer ik dat kan toelaten in die rol, hoe krachtiger het die rol maakt, heb ik de indruk. Het kan over iedereen gaan: het hoeft niet te gaan over de volwassen, gespierde man die elke vrouw binnenhaalt. Don Juan kan ook iemand zijn die ik ben.

Ik hoop dat de voorstelling een verbreding van het begrip mannelijkheid inhoudt. Als ik terugdenk aan het repetitieproces en de eerste voorstellingen, ben ik nu minder en minder bezig met het idee ‘mannelijkheid’ en hoe dat te spelen. Ik heb dat echt kunnen loslaten. Er zit een kort stukje naakt in onze voorstelling, maar de enigen die naakt zijn, zijn Don Juan en zijn knecht Leporello. Toch bijzonder dat in Don Juan geen enkele vrouw naakt is, maar juist de twee mannen! Ik hoop dus dat ondanks het feit dat de voorstelling vooral een mediumonderzoek is naar theater en opera, we toch, als het gaat over mannelijkheid, wel iets hebben aangepakt.    

Tags: Xandry van den Besselaar, Don Juan, DESCHONECOMPANIE