Kasper Vandenberghe: ‘Circus is een discipline waarin je het onmogelijke mogelijk maakt’

vr 16 sep 2022

In 2020 kwamen de broers Simon en Vincent Bruyninckx van Collectif Malunés samen met MOVEDBYMATTER, het transdisciplinaire performancegezelschap van Kasper Vandenberghe en Matthias Velle, om een spectaculaire circusvoorstelling te creëren met de naam BITBYBIT. Vandaag, twee jaar later, ontvangt dit circusduet het publiek op de negende dag van Het TheaterFestival. Regisseur Kasper Vandenberghe vertelt meer over deze spectaculaire voorstelling.

Rojda Gülüzar Karakuş

BITBYBIT werd geselecteerd door de jury. Wat vind je daarvan?

Kasper Vandenberghe: ‘Ik vind het fantastisch om geselecteerd te zijn door de jury. Ik ben blij om op Het TheaterFestival de elementen van circus te kunnen binnenhalen in de theaterwereld. Dat is sowieso wat ik wil doen in mijn werk. Door de selectie is de verbintenis die we nastreven nu echt gelukt.’

 Waarin zit het verschil tussen theater en circus volgens jou?

‘In vergelijking met theater is circus volgens mij een discipline waarin je het onmogelijke mogelijk maakt. Anders dan theater werk je niet met de de verbeelding maar met de techniek om mensen in iets mee te nemen. Via techniek, training en een gezonde dosis waaghalzerij kan je iets anders teweegbrengen dan theater. Als je daar het poëtische aspect aan toevoegt, creëer je een theater-circusvoorstelling. 

Er zit ook meer collectieve actie in circus. Die structuur bestaat ook in het theater, maar daarin zit nog altijd hiërarchie. In circus is de sfeer collectiever: iedereen is alles aan het doen, tegelijkertijd! Ze zijn niet alleen circusartiest, maar ook technicus. Simon en Vincent zijn nu bijvoorbeeld bezig met een technisch probleem. (lacht)

BITBYBIT speelt zich af op een lange balk die de circustent in tweeën deelt. De tent straalt het nomadische aspect van circus uit, denk ik. Veel circusartiesten zijn meestal op tournee. Ook Simon en Vincent zijn al bijna twee jaar lang samen aan het reizen. Dat maakt hun band sterk.’

 Je komt uit het theater, waar de dingen afgelijnd zijn. Was het collectieve aspect van circus moeilijk voor jou?

‘Als MOVEDBYMATTER hadden we tot dan niet als collectief gewerkt. We werkten daarvoor samen met Collectif Malunés om structuur te geven aan de performance. We zouden eigenlijk het artistieke luik ondersteunen. Wanneer de artistieke knopen doorgehakt werden, moest ik dat doen. Toch heb ik geen volledige autonomie. Dus ja, dat was soms moeilijk om binnen een collectief te werken. Aan de andere kant was het zeer verrijkend. Ik heb op een andere manier leren werken, een manier die ik vroeger niet kende.’

 Simon en Vincent hebben een familiale band. In Sono io?, dat ook werd geselecteerd door de festivaljury, staan vader en zoon samen op scène. Kan je die trend verklaren? 

‘Ik denk dat het familie-aspect binnen circus heel nadrukkelijk was in het verleden. Ja, ook in BITBYBIT is er een familieconnectie: de performers zijn broers, maar dat was geen bewuste keuze. Inhoudelijk gaat de voorstelling over de verbintenis tussen mensen. Die toevalligheid werkt dus eigenlijk wel in ons voordeel.

In BITBYBIT werken we dat thema fysiek uit. Tijdens de performance zijn Simon en Vincent omringd door het publiek, en ook de toeschouwers kunnen elkaar zien, waardoor ze zich bewust worden van elkaar. Dat creëert weer een nieuwe band.’

 De broederband was dus niet jouw uitgangspunt. Wat dan wel?

‘Ik heb Simon en Vincent leren kennen tijdens mijn tweede voorstelling in 2019, Calculated Risk. Daarin deed ik een solostunt waarbij ik van vier meter naar beneden viel. Ik wilde eigenlijk mijn hoogtevrees overwinnen met Simon. Zo zijn we elkaar tegengekomen en in contact gebleven. Een jaar later is Simon naar mij toe gekomen met een techniek. Hij vroeg mij of ik het beeldmateriaal wilde bekijken. Ze hadden een oude techniek onder het stof vandaan gehaald: de jaws of steel. Dat is een techniek waarbij een connectie wordt gemaakt via een ‘bit’. In hun mond zit een ‘bit’ of iron jaw. Via die techniek houden ze elkaar met hun tanden in evenwicht. Ik was meteen geboeid. De verbintenis tussen de twee broers sprak mij aan. Want uiteindelijk gaat het vooral daarover: die verbintenis en wat die kan betekenen.’

Tags: Rojda Gülüzar Karakuş, BITBYBIT, Kasper Vandenberghe