het Theater Festival

Immens goeie teksten: de uitreiking van de Toneelschrijfprijs 2020

vr 11 sep 2020

Maak alvast een plekje vrij in je boekenkast. De winnende toneeltekst, Immens van Casper Vandeputte en Vincent van der Valk, is namelijk ‘een meesterwerk’ en ‘een monnikenwerk’ volgens de jury van de de Toneelschrijfprijs.

Kate Dejonckheere & Rojda Gülüzar Karakuş

De jury, bestaande uit Judith de Rijke, Rashif El Kaoui en Els Van Steenberghe, koos Immens als winnaar uit de vier teksten op de shortlist (zie onder). Casper Vandeputte en Vincent van der Valk ontvangen 10 000 euro van organisatoren Literatuur Vlaanderen, de Taalunie, het Fonds Podiumkunsten en het Nederlands Letterenfonds, gesteund door deAuteurs en het Lira Fonds. De Poolse Bruid van Jibbe Willems wint de vertaalprijs van Maison Antoine Vitez en wordt vertaald in het Frans.

DE WINNAAR

Casper en Vincent werkten met Immens samen aan hun zevende project, wat resulteerde in een voorstelling die Vincent speelde en dit jaar de juryselectie haalde van het Nederlands Theater Festival. En nu dus ook nog eens de Toneelschrijfprijs erbovenop.

Wat je kunt lezen in dat monnikenwerk? Een mentale pelgrimstocht van het personage Fritz langs vele thema’s, zoals bijvoorbeeld vrije wil, liefde en het menselijk verlangen naar geloof, waarbij universeel en brandend actueel hand in hand wandelen. Immens is geen droog en hermetisch werk met als doel je kennis over Nietzsche bij te spijkeren, maar een ‘prikkelend en levenslustig feest’, aldus Casper en Vincent, met fictieve humoristische zinnen in plaats van citaten van de bekende filosoof. Ook wie bij het horen van Nietzsche eerst aan een nietjesmachine denkt, kan de tekst begrijpen. 

Wat Immens nog bijzonder maakt, is het gezamenlijke schrijfproces. ‘Een ongelofelijk gedoe’, zo omschrijven de auteurs het zelf. Net als Nietzsche liepen ze vele rondjes in het park om na te denken, wat overigens ook in de voorstelling zelf terugkeert. Ook gaven Casper en Vincent elkaar vaak kleine opdrachten die ze na verloop van tijd samen bespraken. Dat had erg smaakvolle stukken tekst tot gevolg. God mag dan wel dood zijn, Immens is zo levenslustig als iets. Tijd om eens te surfen naar de website van De Nieuwe Toneelbibliotheek dus, waar je Immens en de andere genomineerde teksten vindt.

Volgens de jury: ‘Een tekst die dusdanig graaft in het gedachtegoed van Friedrich Nietzsche dat het ons bijna koortsig maakte. Omdat ze nergens uitleggerig worden, en nooit hun humor en relativering verliezen, of de menselijke maat, slaagde het schrijversduo erin ons, met de tong door het zand, mee te laten graven.’

Uit de toneeltekst: ‘Ik ben sinds een tijd bezig eerlijk, echt eerlijk te zijn. Sinds gisteren. En wat ik eigenlijk probeer te doen is denken: is dat echt zo, of is het maar een verhaaltje?’ ‘Leuke bloes!’ ‘Is dat echt zo? Of is dat maar een verhaaltje?’ ‘Papa is nu een sterretje aan de hemel dat naar jou kijkt.’ ‘Is dat echt zo, of is dat maar een verhaaltje?’ ‘Ieder mens heeft recht op…’ ‘Is dat echt zo, of is dat maar een verhaaltje? En dat is moeilijk voor een mens. Het is menselijk, al te menselijk om verhaaltjes te verzinnen.’

 

DE ANDERE GENOMINEERDEN

 

Hertenleer van Anna Carlier

Volgens de jury: ‘In Hertenleer belanden we in een post-apocalyptisch tijdperk.’

Volgens Anna Carlier: ‘Er is een hele generatie mensen die kinderen willen en beseffen: Is het er nog het moment voor?’ zo vertelt Anna in het filmpje over haar toneeltekst. Daarin vertelt ze dat haar tekst een soort schets is geworden van een dystopisch toekomstbeeld. Zo vertelt een moeder over haar ongeboren dochter en hoe ze zich zorgen maakt over haar toekomst. Daarbij vraagt de lezer zich af: welke toekomst is er voor kinderen? 

 

Ode aan Buldegart van Bastiaan Vandendriessche

Volgens de jury: ‘Bastiaan Vandendriessche laat ons vallen voor twee giganten die elkaars groteske, afzichtelijke werkelijkheid adoreren en de lezer daar weerloos in meeslepen.’

Volgens Bastiaan Vandendriessche: ‘Het is een soort archaïsche, middeleeuwse oude taal. Ik heb nog nooit dit soort taal geschreven en dat was een hele leuke taalontdekking.’ Die ontdekking is begonnen in Zwitserland, waar hij met zijn vrienden een spel speelt over de uitvinding van een onbestaande naam. Daaruit ontstaan de twee namen van de tekst: Brullejan en Buldegart. De volgende dag in de trein is hij met die inspiratie personages beginnen bedenken zonder te weten waar het verhaal naartoe zou gaan. Dat vloeide daaruit spontaan voort. In deze ‘taalontdekking’ laat hij het publiek zichzelf ontdekken met de vraag: Wie bent u? Brullejan of Buldegart? 

 

De Poolse Bruid van Jibbe Willems

Volgens de jury: ‘Een uniek taalbouwwerk waar twee beschadigde individuen bij elkaar thuiskomen en in rust en kracht verstrengelen.’ 

Volgens Jibbe Willems… gaat het over twee mensen die op de rand van de afgrond staan. De personages van zijn tekst hebben niet per se communicatieve waarde. Vanuit deze gedachte creëert Willems een vorm om reflectief en poëtisch twee personages op te voeren die in de derde persoon over zichzelf praten. Het gaat in tegen alle basisregels van het drama. De man is niet gewend om te communiceren, terwijl de vrouw geen machtige taal spreekt. Volgens Willems is gesproken taal altijd ‘afgeslachte gedachte’. Daaruit komt deze dialoog. 

De man: ‘Als er al een God is, dan is het een lul.’ 

De vrouw: ‘Amen.’ 

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Tags: , , , , ,