Humans of TheaterFestival — Elise van Dam

za 09 sep 2017

 

Hoe gaat het er achter de schermen van het TheaterFestival aan toe? Wie zijn al die werk­krachten, vrijwilligers en partners die noeste arbeid verrichten om u in theatrale vervoering te brengen? Vandaag: Elise van Dam

Xandry van den Besselaar

Je zal haar niet snel met een streng gezicht en een notitieboekje in de hand zure recensies zien neerpennen. Elise van Dam, nieuwbakken en frisse film- en theatercriticus, zit namelijk het liefst als liefhebber in de zaal: zonder boekje en met een open blik. De Nederlandse critica schrijft onder andere voor Theaterkrant en Theater­maker en bezocht dit jaar voor het eerst ook het Vlaams TheaterFestival. ‘Ik heb het gevoel dat de sfeer van een festival meer leeft in Vlaanderen dan in Nederland. In Nederland is het niet veel anders dan een reguliere voorstelling bezoeken. In Brussel had ik wel echt een festivalgevoel!’

Elise van Dam werd uitgenodigd om een vergelijking te maken tussen het Nederlandse en het Vlaamse TheaterFestival. Kunnen we bijvoorbeeld aanwijzen hoe er in Vlaanderen en hoe er in Nederland wordt geselecteerd? Is er een zichtbaar verschil tussen het Vlaamse en het Nederlands theaterlandschap? Gisteren pas opende het Nederlands Theater Festival, toch belde we haar vanochtend op met de vraag of ze al iets had ontdekt. ‘Het is opvallend hoeveel dans er is geselecteerd in Vlaanderen! Dat is in Nederland niet het geval, al kan dat natuurlijk toeval zijn. Toch heb ik het gevoel dat de Nederlandse jury sneller voorstellingen selecteert waarmee een groot publiek bereikt kan worden. In Nederland bestaat zelfs een verdeelsleutel hoeveel voorstellingen er voor de grote zaal en hoeveel voor de kleine zaal opgenomen moeten worden. Terwijl bij het Vlaams TheaterFestival naar mijn gevoel een aantal voorstellingen zijn opgenomen die juist dóór het festival in staat worden gesteld een groter publiek te bereiken dan ze anders zouden hebben bereikt. Ik vind dat een hele goede opdracht die een jury zichzelf kan geven. De echt grote voorstellingen, zoals die van Toneelgroep Amsterdam, vinden toch wel hun weg naar het publiek. Ik vind het net interessant dat het Vlaams Theater­Festival een podium biedt aan die kleinere voorstellingen.’

Tijdens de voorstelling probeert Elise niet anders te kijken dan een andere toeschouwer. Dat lukt niet altijd. ‘Omdat ik heel veel voorstellingen zie, kijk ik onbewust toch anders. Maar ik probeer altijd pas achteraf te beginnen met de analyse.’ Het liefst schrijft ze niet te veel op tijdens de voorstelling zelf. ‘Ik heb altijd het idee dat het publiek wordt afgeleid als ik schrijf. Ook tegenover de mensen op het toneel, al denk ik niet dat ze het zullen zien. Maar soms zit je zo dicht bij de scène dat ik mijn boekje toch liever in mijn tas laat!’ De avond zelf schrijft ze vaak nog een
paar woorden op. ‘Dat is een eerste indruk. Een toneelbeeld dat me heel erg is bijgebleven, bijvoorbeeld.’ Meer dan een paar woorden zijn dat echter niet. ‘Ik probeer toch vooral het gevoel van de voorstelling vast te houden. Daar wil ik vanuit schrijven. De volgende ochtend ga ik pas op de analytische tour. Dan stel ik mezelf de vraag: “Waar werd dat gevoel waarmee ik de voorstelling uitliep precies door veroorzaakt?”’    

Tags: Xandry van den Besselaar, theaterfestival, Humans of TheaterFestival