Het wood wide web van het Vlaamse kunstenlandschap

di 07 sep 2021

Er broeit wat in kunstenland. Eind dit jaar moeten er opnieuw subsidiedossiers ingediend worden, en voor het eerst zal er een nieuwe categorie van grotere instellingen ontstaan die subsidies krijgen voor de komende tien jaar. Kunstenpunt organiseerde maandagavond een gesprek over hoe die cultuurhuizen een landschapsversterkende rol kunnen opnemen.

Eva Lesage

Na een dag vol praktische workshops over werkingssubsidies nam een kleine delegatie plaats in de Grote Zaal van Arenberg. Maaike Orlando Gouwenberg, kersvers directeur van CIAP en FLACC (platform en werkplaats voor beeldende kunst), trapte de avond af met een keynote.

Zij sprak over haar eigen praktijk, waarbij ze het publiek introduceerde tot het wood wide web als organisatiemodel. Bomen communiceren via een sterk vertakt wortelsysteem met elkaar over lange afstanden heen, met moederbomen die zorg dragen voor kleinere bomen. Dit koppelde zij aan haar persoonlijk traject, waarbij ze elk jaar een andere Nederlandse kunstenaar voor drie maanden mee op residentie nam in New Orleans. Door voortdurend en telkens opnieuw met de kunstenaar in gesprek te gaan, bouwde ze er lokaal over een periode van tien jaar een hele community uit. Het zijn dit soort langere lijnen die het nieuwe decreet toelaat om uit te zetten.

Maar welke criteria kan je daar het best voor hanteren als instelling? Kunstenpunt vroeg vier kunstenaars uit verschillende disciplines welke versterking een grote instelling voor hen en hun collega’s zou kunnen betekenen. 

• Acteur en theatermaker Khalid Koujili El Yakoubi had een hele wishlist opgeschreven, met de grote instelling als een plek van ontmoeting waar iedereen gezien en gehoord wordt.
• Khadija El Kharraz Alami stelde voor om kunstenaars in loondienst te nemen. ‘Maak jezelf kenbaar, en neem de kunstenaar als partner’, stelde ze de instellingen voor.
• Onafhankelijk curator Caroline Dumalin benoemde het belang van kennisdeling, vertrouwensnetwerken en het openbreken van het gesloten systeem. ‘Minder doen, maar beter en met anderen.’ 
• Volgens muzikant Pieter Theuns doet elke speler aan landschapsversterking, en mogen we niet vergeten hoe ons landschap wordt bewonderd in het buitenland.

Het gesprek werd daarna door moderator Ann Olaerts opengetrokken naar het aanwezige publiek. Een paar cultuurhuizen gaven aarzelend toe gesprekken te voeren over de omschakeling naar grote instelling. Er werd gepeild naar argumenten voor deze keuze en wie er dan aan die gesprekken mocht deelnemen. Steeds keerde de spreidstand tussen zekerheid en experiment terug, net als de vraag naar radicaliteit en de vrees voor compartimentering van het veld en een gebrek aan garanties. Een aanwezige medewerker van het Departement CJM werd gevraagd of er ook boter bij de vis zou komen, maar het behouden van het huidige budget zou al een succes zijn. De geldpot zal voor de komende subsidieronde niet groter worden, dus de vraag is hoe die pot binnenkort opnieuw verdeeld zal worden. Het gaat daarbij niet alleen over middelen en infrastructuur, maar ook over tijd en aandacht.

Deze avond was een boeiende inkijk in een gesprek dat hopelijk intens achter de schermen wordt gevoerd. Het kunstenlandschap heeft de kans om nu na te denken waar het over tien jaar wil staan, en hoe het samen de huidige leemtes kan vullen. Maar het is het begin van een proces, en elk proces kost tijd. Enkel door gesprek en dialoog, met iedereen, is versterking van het landschap mogelijk.

Tags: Kunstenpunt, reflectie, Khalid Koujili El Yakoubi, Eva Lesage, Caroline Dumalin, Pieter Theuns, Khadija El Kharraz Alami, Maaike Orlando Gouwenberg, Ann Olaerts