het Theater Festival

Het Kunstendecreet voor dummies

wo 09 sep 2020

Dinsdagavond vond in KVS Box een debat plaats over het nieuwe kunstendecreet dat binnenkort klaar zou moeten zijn. Wat zijn nu eigenlijk de belangrijkste gedachten van het decreet, en hoe kijkt de sector daar tegenaan? Aan de hand van enkele definities, ideeën en vragen vind je hier een kort overzicht van het decreet en het debat.

Kate Dejonckheere

Herbekijk het debat hier:

Uitgenodigd waren Gorges Ocloo (acteur, theatermaker en artistiek directeur bij DE MAAN), Bart De Vos (Adviseur Kunsten bij Kabinet van Minister-President Jan Jambon), Katleen Vermeir (kunstenaarsduo Vermeir & Heiremans) en Yasmina Boudia (zakelijke leiding HIROS, een organisatie die artistieke trajecten ondersteunt). De inleiding werd gegeven door Hicham Khalidi, directeur bij het Van Eyck Instituut in Maastricht. Moderator Lara Staal probeerde het gesprek over de inhoud van het nieuwe kunstendecreet te sturen richting een ecosysteem waarin kunstenaars en medewerkers verbonden zijn, maar ook hun eigen functie kunnen vervullen.

Wat?

Het kunstendecreet is de overeenkomst tussen de Vlaamse Regering en de cultuursector over het beleid de komende jaren. Nu zitten we in de beleidsperiode 2017-2022 Binnenkort komt er dus een nieuwe periode aan, waarvoor kunstenaars en organisaties weldra een nieuw dossier moeten indienen. Minister van Cultuur Jan Jambon wil het Kunstendecreet op een aantal punten wijzigen. Ter voorbereiding van zijn beleid, maakte Kunstenpunt in 2019 een landschapstekening die de staat en de knelpunten van het Vlaamse kunstenlandschap in kaart brengt. In april schreef het Kabinet Cultuur een visienota, waarover deze zomer en afgelopen dinsdag op het TheaterFestival door de sector verder werd gedebatteerd.

Woordenboek 

Artistiek ecosysteem:

Een ecosysteem is, zoals Hicham Khalidi verklaarde in zijn inleiding, een systeem waarin iedereen verbonden is maar toch zijn eigen functie heeft. Deze kenmerken zijn ook terug te vinden in een artistiek ecosysteem. Er is sprake van interactie en transformatie zonder hiërarchische relaties. Deze term kwam vaak terug in het debat, maar is niet afkomstig van het kabinet zelf.

Kunstenaar als hoeksteen: 

Volgens minister Jambon moet de kunstenaar de hoeksteen van het beleid zijn. Bart De Vos verklaart dat dit niet gaat om kunstenaars in een hoek wegsteken zonder bewegingsvrijheid, maar om kunstenaars te zien als iets om op te bouwen. Door de coronacrisis werd de vraag naar meer ondersteuning voor kunstenaars zeer urgent, al is het nog niet duidelijk of er ook op middellange termijn extra steunmaatregelen zullen zijn.

Kunstinstelling:

Net zoals de afgelopen jaren blijven kunstinstellingen bestaan. Dat zijn momenteel zeven instellingen: Concertgebouw Brugge, deSingel, Antwerp Symphony Orchestra en Brussels Philharmonic, Kunstencentrum Vooruit, Kunsthuis (Opera & Ballet Vlaanderen) en de AB. Zij krijgen extra steun omdat ze aan vijf nodige functies beantwoorden: ontwikkeling, productie, presentatie, participatie en reflectie. 

Kerninstelling: 

Eén van de voorstellen om het Kunstendecreet te wijzigen is dat er de komende jaren 10 à 15 kerninstellingen zouden bijkomen. Een kerninstelling is volgens Bart De Vos een instelling die minder voorrechten heeft dan een kunstinstelling, maar meer dan het middenveld. Deze kerninstellingen zouden gedurende 10 jaar meer (financiële) zekerheid krijgen, met een herevaluatie na 5 jaar. Kerninstellingen moeten niet per se voldoen aan de vijf functies uit het takenpakket van de kunstinstellingen. Het geld dat in kerninstellingen gestoken wordt, is geen extra geld van de overheid maar afkomstig uit het brede veld van de kunstensector zelf. Als hun budgetten stijgen, kan dit betekenen dat andere budgetten dalen.

Dynamische ruimte:

Voor kunstenaars aan het begin van hun carrière wordt meer financiële steun voorzien in de zogenoemde dynamische ruimte (de huidige projectenpot). Zowel door de sector als het kabinet wordt opgeroepen om dit budget te verhogen ten opzichte van de huidige situatie. 

Hicham Khalidi (Van Eyck Instituut)

Vragen?

Tijdens het debat werden enkele belangwekkende vragen gesteld door de gasten, het aanwezige publiek en het publiek dat online mee volgde. Ook in de foyer na het debat ging de discussie levendig verder met een pint in de hand. Hier een lijst met de vragen die het meest aan bod kwamen.

Zitten we niet zeer krap qua timing alvorens het nieuwe decreet in werking moet treden? Is er nog voldoende tijd voor de reflectiegroep?

Wat is de definitie van een kerninstelling? En vooral: wie komt hiervoor in aanmerking, en wie beslist daarover? Kan er een commissie opgericht worden vanuit de sector zelf om te bepalen wie deze kerninstellingen worden, om zo te veel politieke inmenging te vermijden?

Veroorzaakt de oprichting van kerninstellingen geen te grote instroom van bevoorrechte organisaties? Kunnen ze later ook terug uitstromen naar het brede veld?

Wat zijn de gevolgen van de oprichting van deze kerninstellingen voor organisaties uit het middenveld en voor jonge makers?

Het is momenteel moeilijk voor individuele kunstenaars om zelfstandig te werk te gaan zonder afhankelijkheid van overkoepelende organisaties. Wordt dat gevaar niet vergroot door het invoeren van kerninstellingen? Gaan er nog wel evenveel of meer middelen naar kunstenaars gaan, of belandt het geld bij de instellingen, de huizen, de bakstenen?

Komt er zoiets als een basisinkomen voor kunstenaars, zeker nu de coronacrisis de kwetsbaarheid van freelance kunstenaars heeft blootgelegd?

Bart De Vos (Kabinet Cultuur)

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

For security, use of Google's reCAPTCHA service is required which is subject to the Google Privacy Policy and Terms of Use.

Tags: ,