het Theater Festival

‘Een bende van 40 op een podium, hoe begin je daaraan?’

di 08 sep 2020

Het artistiek-sociale project Coupe Familiale van Theater Antigone & De Bolster is één van de drie voorstellingen die voor het Theaterfestival werden geselecteerd maar helaas niet kunnen hernomen worden. Wij belden toch eens naar regisseurs Michaël Vandewalle en Silke Thorrez voor een inkijk in het creatieproces van dit bijzondere stuk met meer dan 40 acteurs.

Kate Dejonckheere

© Kurt Van der Elst

Het blijft best bijzonder hoe een stuk met zo’n grote cast amateuracteurs uit Kortrijk en omstreken zonder problemen mag pronken naast voorstellingen met professioneel opgeleide acteurs. Hoe pak je een creatie aan? Naar aanleiding van het TheaterFestival openen Michaël en Silke eenmalig hun geheime receptenboek…

Excell en shine-momentjes

Opvallend in Coupe Familiale is dat de dansante voorstelling een grote groepsdynamiek kent, maar ieder individu er toch bovenuit steekt. Daarvoor hebben Michaël en Silke gewerkt met een Excell-document. ‘Het klinkt belachelijk, maar op een groep van veertig moet je op den duur gaan professionaliseren’, aldus Michaël. ‘Er is een manier nodig om het overzicht te bewaren. Daarvoor hebben we een tabel voor shine-momenten, zoals we ze noemen.’ (lacht) Links in de tabel staan dan namen van de acteurs, bovenaan alle scènes en ook specifieke symbolen voor tekst, beeld en shine-momenten.

Verder zijn alle spelers steeds onderdeel van het toneelbeeld. ‘Mensen wegstoppen in de coulissen is een gemakkelijke oplossing’, vindt Michaël. ‘Je moet een vorm zoeken om iedereen actief te betrekken en zo zichtbaar mogelijk te laten zijn, niet gewoon als achtergrond.’. Ook de wandelroute aan het begin van de voorstelling kan daarbij helpen: daarin vormt het publiek samen met de spelers een fanfare op straat, op weg naar de speellocatie.

Authenticiteit

In Coupe Familiale staat het artistieke op de voorgrond, terwijl dat bij veel sociaal-artistieke projecten anders is. De gemeenschappelijke passie van het toneelspelen, zingen en op het podium staan – of de nieuwsgierigheid daarnaar – is het vertrekpunt. Vanuit theater zoekt men dan naar die sociale impact, door mensen op en naast scène een stem te geven. Daarvoor werd ook samengewerkt met De Bolster, een organisatie die volwassenen met een psychische kwetsbaarheid begeleidt. ‘Wanneer het sociale voorop gaat staan, krijg je vaak geen letter op papier’, gelooft Silke. ‘Te veel persoonlijk verhalen herhalen is contraproductief, zowel voor het artistiek proces als de deelnemers. Er wordt daar dan ook ruimte voor gecreëerd in de pauzes.’ 

Michaël vindt vooral authenticiteit belangrijk. ‘Wanneer je kijkt naar de deelnemers en werkt vanuit hun kracht, waarbij kracht niet per se gelijk staat aan de comfortzone, kunnen artistieke verrassingen ontstaan. De authenticiteit is voor een groot deel iets dat je raakt en daardoor cohesie en schoonheid meedraagt. Amai, wat een wollig antwoord!’ (lacht) Volgens Silke is het dan ook nodig soms streng te zijn. ‘De spelers professioneel behandelen stimuleert hen net. Hun achtergrond mag talent niet in de weg staan, maar het talent kan juist een middel zijn om er niet aan te hoeven denken.’

Roedel

Het centrale thema, familie, is voor iedereen heel herkenbaar, dus ook voor de spelers. Veel elementen uit de voorstelling zijn bewust of onbewust gebaseerd op persoonlijke situaties van spelers. ‘We vertrekken bij ieder artistiek-sociaal project vanaf nul’, legt Michaël uit. ‘Via gesprekken en improvisatie ontstaan zo inhoudelijke voorstellen van de spelers. Dan volgt een redactie door de regisseur, en daaruit vervolgens teksten en liedjesteksten die Anneleen (Boehme, red.) dan op muziek zet.’

Ook bij de deelnemers ontstaat na verloop van tijd een familiegevoel, aldus Michaël. ‘Iedere editie merk je dat de bende heel hard aan elkaar hangt. Zeker na het hele parcours doorlopen te hebben van beschamend de zaal binnenkomen tot het applaus en het feest na de laatste voorstelling. Je merkt dat ook buiten de repetities: mensen helpen elkaar bijvoorbeeld verhuizen.’ Silke: ‘Of als één van de spelers ziek is en niet kan komen repeteren, volgt een massaal ziekenbezoek.’

‘Heel wat deelnemers hebben al vaker meegedaan aan het wijkproject van Antigone, maar ieder jaar zijn er ook een aantal nieuwe spelers’, vertelt Michaël. ‘Het project wordt steeds groter en groter. Maar bij Coupe Familiale dachten we toch even: amai, een bende van 40, hoe begin je daaraan?’ (lacht)

© Kurt Van der Elst

Tijdslijn creatieproces:

VAN JANUARI TOT MEI 2019

FASE 1: kennismaking

In de eerste fase wordt kennis gemaakt met het thema en elkaar, telkens in kleine groepen. ‘Dit is een zeer grote fase’, legt Silke uit. Het is heel belangrijk om een gevoel van veiligheid te creëren voor de rest van het proces.’

FASE 2: onderzoek

Hierin staan gesprek en improvisatie centraal. Dit gebeurt in kleine groepen zodat iedereen van de 40 spelers zijn ei kwijt kan.

FASE 3: rommelfase

In deze fase vinden de eerste vormen van redactie plaats door de regisseurs. Er wordt geschreven, verder geïmproviseerd en de vloer op gegaan. Er zijn wekelijkse repetities met de volledige groep op zaterdag en extra repetities op dinsdag en donderdag met de focus op afzonderlijke scènes, zodat het spelniveau van de scènes al goed zit tegen de grote repetities.

FASE 4: puzzelfase

De voorstelling wordt in de laatste maand meer en meer echt vormgegeven. ‘Naar de première toe repeteert iedereen samen en moeten we dan ook even streng zijn, wat de spelers zelf ook echt vragen’, aldus Michaël.

© Kurt Van der Elst

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Tags: , , , , ,