Debussy voor dummies

wo 08 sep 2021

In Piano Works Debussy van Voetvolk fungeert de muziek van Claude Debussy als een gids voor danseres/choreografe Lisbeth Gruwez en pianiste Claire Chevallier. Een kort overzicht van leven en werk voor Debussy-leken.

Ellis Meeusen

Een piano uit 1920, een decor van een abstracte eenvoud, een subtiel uitgewerkt lichtplan en de muziek van Claude Debussy: meer hebben Lisbeth en Claire niet nodig voor een intrigerend duet. Bij het grote publiek doet de naam van de Franse componist wellicht net iets minder belletjes rinkelen dan de namen van collega–componisten zoals Johannes Sebastian Bach en Ludwig van Beethoven. Onterecht, zullen zijn vier miljoen maandelijkse luisteraars op Spotify beweren. Een korte gidstocht door het oeuvre van Claude Debussy aan de hand van zijn drie meestbeluisterde ‘hits’ op het populaire muziekstreamingsplatform.

Deux Arabesques voor piano (1888-1889)

Vroeg werk van een jonge Debussy, amper 26, dat toch al kenmerken van zijn ontwikkelende impressionistische stijl prijsgeeft – hij zou zelf altijd een haat-liefde verhouding hebben gehad met het plaatsen van zijn werk onder de noemer ‘impressionisme’. ‘Ik probeer “iets anders” te schrijven – “realiteiten”, als het ware – wat imbecielen “impressionisme” noemen’, aldus Debussy in een brief uit 1908.

Zijn talent werd al vroeg ontdekt, Debussy is elf als hij mag beginnen aan het Conservatoire de Paris. Hij is zeventien als hij pianist wordt in het huistrio van gravin Nadezdja von Meck, de mecenas van de bekende Russische componist Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. Vervolgens reist hij naar Rusland en studeert twee jaar in Rome. Tijdens een bezoek aan Duitsland komt hij kort onder invloed van de muziek van Richard Wagner, maar wanneer hij in 1889 terug in Parijs arriveert begint hij een heel eigen, kleurrijke klanktaal te ontwikkelen.

‘Ik probeer ‘iets anders’ te schrijven – ‘realiteiten’, als het ware – wat imbecielen ‘impressionisme’ noemen’ – Claude Debussy

De Deux Arabesques zijn vroege getuigen van deze ontwikkeling: twee werken voor piano tweehandig, die licht en als een versiering aanvoelen, waarmee hij refereert aan de arabesk als vorm van oppervlaktedecoratie binnen de beeldende kunst en de architectuur.

Rêverie voor piano (1890)

Een werk als een dagdroom of mijmering, waarin Debussy gebruik maakt van een brede tessituur – bereik of toonomvang – en uitvoerig pedaalgebruik. Hij zou bij leven geen fan worden van zijn eigen Rêverie, die hij ‘mislukt’ vond. Debussy’s afkeer ten spijt, duikt zijn Rêverie ook vandaag nog regelmatig op, zoals bijvoorbeeld in de Amerikaanse televisieserie Westworld.

Claire de Lune (uit Suite bergamasque voor piano) (voltooid in 1905)

De absolute nummer één volgens Spotify. Claire de Lune is het derde en meest bekende deel van de vierdelige Suite bergamasque. Bergamasque verwijst naar een oude boerendans uit het Italiaanse Bergamo – zowel de titel als het adjectief ‘bergamasque’ ontleende Debussy van het gelijknamige gedicht van de Franse dichter Paul Verlaine:

 ‘Votre âme est un paysage choisi

Que vont charmant masques et bergamasques

Jouant du luth et dansant et quasi

Tristes sous leurs déguisements fantasques.’

(Claire de Lune, uit de bundel Fêtes galantes)

In Claire de Lune is Debussy’s bijzonder klankgebruik dromerig, zacht en feeëriek en het drong wellicht zo goed als elke huiskamer al binnen: het nummer is te horen in de soundtrack van onder andere Ocean’s Eleven, Twilight en Seven Years in Tibet én in een parfumreclame voor Chanel no. 5.

Dat maakte Debussy allemaal niet meer mee: na het voltooien van de Suite bergamasque in 1905 leeft Debussy nog dertien jaar, hij sterft in 1918 in Parijs. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog zette zijn productiviteit onder druk, maar ondanks dat laat hij een uitgebreid en bovenal uniek oeuvre na dat voor een vernieuwing binnen de klassieke muziek zorgde (denk bijvoorbeeld ook aan zijn symfonische gedicht Prélude à l’après-midi d’un faune, een kantelpunt tussen de klassieke en hedendaagse muziek en de definitieve doorbraak voor Debussy.)

En een oeuvre dat gelukkig nog vaak zijn weg vindt naar vandaag – vanavond naar het podium van de rode zaal in DE SINGEL.

 

De keuze van…

Claire Chevallier: ‘Als ik één werk van Debussy moet kiezen, ga ik voor Prélude nr. 12, Feux d’artifice. Het is de taal van Debussy voor pianocompositie op topniveau: virtuoos, kleurrijk, ritmisch, orkestraal en matuur. Het zit in de voorstelling en geeft een kick om te spelen!’

Lisbeth Gruwez: ‘Ik kies ook voor een prélude: Les sons et les parfums tournent dans l’air du soir (nr. 4). We hebben dit stuk pas heel laat ontdekt tijdens het creatieproces, maar waren er meteen met heel onze ploeg verliefd op. Het is een echt sleutelmoment geworden in onze voorstelling. We horen een smachtende en verlangende Debussy met een wondermooi klankenpallet.’

 

Piano Works Debussy speelt op woensdag 8 en donderdag 9 september om 20u in DE SINGEL

Tags: Voetvolk, Lisbeth Gruwez, Ellis Meeusen, Claire Chevallier, Debussy