Al leerde ik ook dat de wereld continu verandert en je die citaten en levenswijsheden uit het verleden aan de werkelijkheid moet toetsen. Dat geldt ook voor voorstellingen. Per keer moet je proeven of het nog werkt. En net als mijn vader had ik vroeger, net voor ik op moest, vaak een donker gevoel. Ik twijfelde aan mezelf. Dat gevoel herkende ik in Edward Runci’s schilderij Showtime, dat aan de wand van mijn woonwagen hing. Je ziet een clown. Hij zit in een zwart pak op een stoeltje en kijkt heel terneergeslagen terwijl zijn hondje tegen hem opspringt. Na de renovatie van mijn woonwagen heb ik het schilderij bewust niet teruggehangen. Misschien toont dat ook een loskomen van en wat minder gehecht zijn aan mijn vader en mijn verleden?

(c) Vincent Schiphorst

U bent ook vader.

(Zijn gezicht klaart helemaal op) “Ja! Mijn drie zonen houden van het circus. Mijn dochter is nog maar een jaar. Mijn oudste zoon is net twintig en begeesterd door het spelen en alles wat erbij komt kijken. Hij is ook gefascineerd door de technische kant. Hij is fel geïnteresseerd in vrachtwagens. Voor Fidelis Fortibus verzorgt hij de techniek. Mijn zeventienjarige zoon is gebeten door het optreden en volgt les in twee circusscholen tegelijkertijd. En mijn jongste zoon – hij is zeven – gaat als een kind om met het circus. Speels en gretig. Toen ik aan Fidelis Fortibus begon, zag ik aan zijn gezichts­ uitdrukking dat hij het heel heftig vond om mij tussen die graven in de piste te zien staan. Intussen maakt hij ’s namiddags samen met mij de graven.

Wat u als kind kreeg en u aan uw kinderen geeft,
geeft het publiek aan het personage uit Fidelis Fortibus: helende aandacht.
Door het publiek bestaat hij en groeit hij. We willen allemaal liefde, aandacht en begrip. Elkaar willen begrijpen is de noodzaak van het leven. Dat lukt niet alleen door te discussiëren met elkaar. Integendeel. Er zijn vormen nodig om in elkaars wereld te komen. Vormen zoals literatuur of theater. In 2013 speelden we Amortale in Bonheiden. Dat is vlakbij Muizen, waar onze roots liggen, en dus maakten we er iets speciaals van. We nodigden alle schepenen en burgemeesters uit de omgeving uit. Maar ook kansarmen en mensen uit afkickcentra. Schouder aan schouder op de tribune – wrakken van mensen naast politici die hun aanzien hoog moesten houden – lachten ze op exact hetzelfde moment met dezelfde grappen. De mensen herkennen de situaties én elkaar. Dat is de kracht van circus. Circus verbindt.

Kan het ook de samenleving verbinden die momenteel kreunt onder de terroristische aanslagen en de vluchtelingen?
Circus kan dat oplossen. Dat klinkt cru maar ik geloof dat oprecht. Circus is een eeuwenoude kunstvorm die amuseert en dus de gevoelige snaren raakt. Denk aan een klassiek clowns­ nummer waarin de ene clown eerst opkomt en ‘zijn’ piste – zijn heilige wereld – betreedt en op zijn saxofoon een mooi stukje muziek wil spelen. Dat stukje wordt verstoord door een tweede clown die iets later opkomt. Met een bombardon. Ook hij beschouwt de piste als zijn wereld. In de finale beseffen de clowns dat ze ondanks hun verschillende muziekinstrumenten op hun best zijn als ze samenspelen. Ik zou onze politici willen meenemen naar die act en hen duidelijk maken dat de bevolking wacht op hun finale. Het is een utopie, maar ik zou zo graag de ganse wereld samenbrengen in een heel groot circus en hen laten ervaren hoe iedereen lacht om dezelfde grappen op exact hetzelfde moment. Ik noem dat ‘een raampje openzetten’. Het grootste geluk in een leven is dat iemand een raampje openzet waardoor je alles waar je van overtuigd was, moet herzien en uit je falen leert.

Zijn we allemaal falende acrobaten, net als het personage in Fidelis Fortibus?
Het doet deugd dat de mislukking een deel van de voorstelling werd. Mensen zitten vol angst. Als ik niet alert ben, overwoekeren mijn angsten me. Zoals de angst om te spelen. Die wortelt in iets wat momenteel gaande is in het circus: de vluchtigheid verdwijnt. Het publiek verwacht een perfecte voorstelling met perfecte acts. Dat beklemt me. Fouten maken is niet erg, dat is een deel van het leven en dus van het circus. In het circus – ook in Fidelis Fortibus – en in het theater worden vaak en graag ganse liefdesdrama’s opgevoerd. Als je dan naar die drama’s kijkt, zie je het vluchtige ervan en besef je dat het eigenlijk zo erg niet is. Zulke inzichten maakt het spelen los.

(c) Benny De Grove