2015 – WAAGHALZERIJ IN HET RUSTHUIS

vr 11 sep 2015

 

Vader — Peeping Tom

Waaghalzerij in het rusthuis

 

De grootschalige en overweldigende creaties van Peeping Tom vallen erg in de smaak op Het Theaterfestival. Na Le Sous Sol in 2007 en A Louer in 2012 werd ook de nieuwe voorstelling Vader geselecteerd door de jury. Omdat regisseur Franck Chartier momenteel in Den Haag aan het repeteren is, spraken wij met Gabriela Carrizo, de andere artistiek leider van het Brusselse danstheater-gezelschap. — Filip Tielens

Eerst even Vader schetsen. Aan het begin van de voorstelling sleept een oude man (Simon Versnel) zijn nog oudere vader (Leo De Beul) het rusthuis in, duidelijk tegen de wil van deze laatste. Net zoals een kind zijn ouders mist in een crèche, zo mist een oudere zijn kind in een rusthuis. Regisseur Frank Chartier alludeert hier al op door het rusthuis op kelderniveau te situeren, met enkel hoge ramen die amper licht binnen-laten. Een laatste stop in het leven alvorens we helemaal ondergronds verdwijnen. Het rode tapijt uit de eerdere voorstelling A Louer is gebleven, maar de chique villa die daar te huur stond is nu vervangen door een even monumentaal, maar troosteloos turquoise bejaardentehuis. Een tiental figuranten spelen de bewoners van het rusthuis. Daartussen halen de Peeping Tom-dansers weer allerlei waaghalzerij uit. Eens de oude man het bruuske afscheid van zijn zoon is vergeten, ontpopt hij zich tot de populaire charmeur die alle rusthuisdames het hof maakt. Hij rebelleert tegen het zorgcentrum dat hem wil betuttelen, even hartverwarmend als hoe Tania Van der Sanden een kranige maar stoute oma speelde in Zoutloos van Studio Orka.

Deze Leo De Beul is dan ook de echte ster in deze productie. Met de pianocover Wild is the wind had hij al het laatste woord in A Louer, hier mag hij helemaal loos gaan op het klavier in het rusthuis met het ontroerende Feelings, waarbij de oude vrouwtjes bijna in zwijm vallen voor hem…

Vader is vintage Peeping Tom: de immense decors, de meeslepende muziek, de acrobatische dansbewegingen, de grote emoties… Humor en tragiek liggen zoals gewoonlijk weer dicht bij elkaar. Toch is Vader de eerste voorstelling in de vijftienjarige geschiedenis van het gezelschap waarin enkel Frank Chartier als regisseur vermeld staat. Collega-artistiek leider Gabriela Carrizo heeft dan weer de eindverantwoordelijkheid voor de volgende voorstelling Moeder. Het derde deel van de trilogie, Kinderen, staat gepland voor 2018 en regisseren ze opnieuw samen. Gabriela Carrizo: “Het leek ons leuk om eens apart te werken, het kan ons eigen parcours alleen maar voeden. Na vijftien jaar samenwerken en een gedeelde artistieke taal te ontwikkelen, kan dit zeker geen kwaad.”

Internationale doorbraak

Dit voorjaar viel Peeping Tom enkele keren in de prijzen. 32 rue Vandenbranden won de prestigieuze Oliver Award voor beste nieuwe danscreatie. Vader werd door het NRC Handelsblad verkozen tot beste dansvoorstelling uit 2014 en won de Premio de la Critica Barcelona als beste internationale dansproductie. Gabriela: “Door het internationale succes van onze laatste voorstellingen krijgen Franck en ik heel wat vragen van buitenlandse theaters om er als gastregisseur te komen werken.”

Zo hermaakte Franck bij de Göteborg Opera 32 rue Vandenbranden tot – let op het subtiele verschil – 33 rue Vanden-branden. Beide voorstellingen zijn dus buren van elkaar, met het verschil dat het originele project met 6 dansers gemaakt werd en er in de Zweedse versie maar liefst 22 performers op scène stonden. Gabriela: “Het bewegingsmateriaal in de Zweedse versie was dan wel hetzelfde als in het origineel, maar de rollen werden hier gewoon door meerdere dansers vertolkt. Wanneer we in een nieuw creatie-proces stappen met Peeping Tom, hebben we niet alles al op voorhand vastgelegd. We vragen telkens aan de dansers om zelf eigen materiaal te creëren. Dat is tenslotte toch het fijnst voor hen, want we touren meestal enkele jaren met onze voorstellingen. Maar omdat we telkens heel lang onderzoek voeren voor een nieuwe creatie en zo’n vijf maanden repeteren, is het ook wel eens fijn om in kortere tijd een productie te kunnen maken bij een buitenlands gezelschap.”

Franck is momenteel aan de slag in Den Haag waar hij met het Nederlands Dans Theater een nieuwe creatie maakt. Deze zal getoond worden in het compilatie-programma Start Again dat op 1 oktober in première gaat. Voor de gelegenheid wordt dan ook de korte voorstelling The missing door die Gabriela in 2013 bij het NDT maakte, hernomen. Afgelopen voorjaar maakte Gabriela The Land met het acteursensemble van het Residenztheater in München. De setting was een dorps-gemeenschap gevangen in een miniatuurlandschap waarin angst regeert. “Er zijn zeker parallellen te trekken tussen mijn werk ginder en dat bij Peeping Tom. Ik denk dat er telkens een grote rusteloosheid in de voorstellingen zit, een zenuwachtige danstaal.”

Familiebanden

Peeping Tom fungeert een beetje als een familie. In de eerste trilogie van het gezelschap, Le Jardin (2002), Le Salon (2004) Le Sous Sol (2007) speelden Gabriela en Franck ook nog zelf mee. Hun dochtertje Uma Chartier stond zelfs mee op het podium in Le Salon, waarbij ze tijdens het jarenlange touren letterlijk mee opgroeide op scène. Leo De Beul, de hoofdrolspeler uit Vader, is ook in het echte leven de papa van Eurudike De Beul, die samen met Gabriela en Franck Peeping Tom oprichtte en al in verschillende producties mee speelde of als coach betrokken was. Daarnaast is er ook een los-vaste club dansers waar Peeping Tom voor iedere voorstelling mee werkt. Simon Versnel, met wie u morgen een interview in deze dagkrant leest, was al betrokken bij Le Jardin en speelt nu, bijna vijftien jaar later, ook weer mee in Vader.

Binnen de voorstellingen zelf speelt het thema familie ook een erg belangrijke rol, net zoals ouderdom en verval. Over Le Salon lezen we op de website van het gezelschap: “Deze voorstelling toont het mentale, fysieke en financiële verval van wat ooit een rijke familie was. De aristocratische grootvader, ooit steunpilaar van de familie, sleurt zijn kinderen onbewust mee terwijl hij de schijn hoog houdt. Le Salon is een reflectie over relaties tussen koppels, tussen generaties, heden en verleden, jong en oud.” Over Le Sous Sol, waarin samengewerkt werd met de 80-jarige butoh-danseres Maria Otal: “De familie-leden zijn nu dood en begraven, maar leven verder onder de grond. Er zijn geen regels en afspraken meer, de familiale pikorde wordt grondig op haar kop gezet.” En bij 32 rue Vandenbranden klonk het: “Deze voorstelling gaat over de psychologische ballast waaronder jonge mensen gebukt gaan, ook zij die wegrennen van hun roots, familie of cultuur. Inspiratie vonden we in een film waarin een oude vrouw door haar kinderen naar de top van de berg Narayama wordt genomen om daar te sterven.”

Naast Leo De Beul en Simon Versnel zijn het vooral de figuranten die in Vader zorgen voor een hoge gemiddelde leeftijd van de cast. Gabriela: “Een tijd geleden organiseerden we in Frankrijk een workshop met oudere mensen rond het thema ‘spijt’. Dit liet een erg sterke indruk op ons na en bracht ons op het idee om ook in Vader figuranten te gebruiken. Het is een echt plezier om met externen te werken, iedere keer draait dit zeer goed uit. De oudere figuranten brengen ook een nieuwe leefwereld binnen in de voorstelling. Zelf ken ik rusthuizen immers niet erg goed. Ik kom uit Argentinië, waar het de gewoonte is dat oude mensen binnen de familie zelf verzorgd worden.”

Moeder

Begin 2016 starten de repetities voor Moeder. Weet Gabriela al meer over hoe deze voorstelling er uit zal zien? “Eerder dan een moederfiguur centraal te stellen, wil ik haar net afwezig maken. Het publiek leert het verhaal van de moeder kennen via de andere personages die haar reconstrueren vanuit hun eigen gezichtspunt. Tot nu toe werkten we bij Peeping Tom telkens met een groot en vaststaand decor in een productie, maar voor Moeder overweeg ik om met een veranderend decor te werken, want dat hebben we nog nooit gedaan. Het geluidsdecor zal ook extra belangrijk worden”, aldus Gabriela. Afspraak eind september 2016 in Ludwigshafen in Duitsland, waar de voorstelling in het Theater im Pfalzbau in première gaat.

What’s in a name

Gabriella Carrizo: “In 1999 creëerden we de voorstelling Caravana, waarbij het publiek door een raam van een caravan keek. Ons eerste werk maakten we dus in de periode van Big Brother. We waren uitgenodigd in Zürich om er te spelen, maar hadden nog geen naam voor ons gezelschap. Uiteindelijk kozen we Peeping Tom, gelinkt aan dat Caravana-project: door het raam kijken, nieuwsgierig zijn, voyeurisme. Veel mensen denken dat onze naam geïnspireerd is op de gelijk-namige film van Michael Powell, maar daar heeft het niets mee te maken. We houden van de klank van de naam en van zijn eerste betekenis. Peeping Tom zegt ook iets over hoe we werken: we willen dingen in verschillende perspectieven laten zien.”

 

 

Tags: Peeping Tom, Simon Versnel, Vader, Gabriela Carrizo