2015 – De zoektocht naar gedeelde grond

za 12 sep 2015

Tijdens het Nederlands Theater Festival werd er flink gediscussieerd over de toekomstperspectieven van het theaterlandschap. — Bart Van Gyseghem

Wij belden met Simon van den Berg en Anoek Nuyens die betrokken zijn bij De agenda XL en De Grote Generatiewissel.

Simon van den Berg: “Het is allemaal vorig jaar begonnen als reactie tegen de grote bezuinigingen van de afgelopen jaren in Nederland. Er werd vanuit het veld wel heftig gereageerd, maar dat protest ging ook snel weer liggen. Een beweging als Hart boven Hard in Vlaanderen doet het op dat vlak veel beter. Wij wilden die krachteloosheid in Nederland nieuw leven inblazen. Zo ontstond Het Transitiebureau, een gezamenlijke uitwisselingsdrang over generaties en vakgebieden heen. Tijdens zeven maandelijkse bijeenkomsten werd er gepraat door makers en denkers die zich over de relatie tussen theater en samenleving wilden buigen.”

Wat is De agenda XL?

Anoek Nuyens: “Met De agenda nemen we tijd om na te denken over welke plaats kunst kan innemen en welke rol de kunstenaar kan spelen. Met een ploeg van acht mensen hebben we alle denkstof van gesprekspartners uit onze vorige bijeenkomsten genotuleerd. Uit al die data hebben we nu voorstellen geselecteerd die we een laatste keer willen voorleggen aan de mensen die deelnemen aan De agenda XL. Een jaar na de start op het Nederlands Theater Festival waar de kiem geplant werd, wordt dit een soort van feestelijk slot. Er zullen gedurende zes uur verschillende gesprekssessies zijn, die worden afgelost met lezingen en die tenslotte een gezamenlijk presentatiemoment zullen krijgen. We eindigen met een diner om de jaarcirkel mooi te volmaken. Zelf hou ik een speech rond het thema ‘verholling’. De agenda is een spanningsveld tussen accuraat reageren op wat er nu gebeurt in het veld én nadenken over de ruimere toekomstperspectieven.”

Zijn er concrete inzichten en antwoorden gekomen vanuit al dat denkwerk?

Simon: “Omdat we ons als beweging snel kunnen mobiliseren, slagen we erin om snel te reageren op actuele thema’s. Zo kunnen we wegen op de vorming van een nieuw cultuurplan. Bij onze bijeenkomsten in Rotterdam en Amsterdam was er een grote opkomst en waren er veel schrijvers uit verschillende adviesraden betrokken in de gesprekken. De agenda is geen actiepuntenplan geworden, ook geen manifest, maar een waardevollere beweging. Die mag niet stoppen. Volgend jaar moet De agenda kunnen verder gaan onder andere vormen of een andere naam.”

Anoek: “We zijn best moe nu. Het is even genoeg geweest. Alhoewel, zondag gaan we eigenlijk al weer verder met United we stand, waarin we op Europees niveau proberen te kijken wat er aan de gang is aan nieuwe initiatieven in Nederland, Duitsland en België. Uit het afgelopen jaar onthoud ik toch ook zeker dat we met De agenda gehoord zijn door de Raad van Cultuur die onze adviezen heeft opgenomen. Na onze reactie op het gesprek in de Tweede Kamer waarin 33 vertegenwoordigers van de cultuursector aan de tand werden gevoeld over de toekomst van het landschap, was D66 bereid om in de Raad van Cultuur altijd een niet-veertiger te laten zetelen. Dat was tot dan toe immers nog niet het geval.”

Er was eerder deze week al De grote generatiewissel. Wat gebeurde daar?

Simon: “Bij De grote generatiewissel stonden we stil bij de wissel die het afgelopen jaar plaatsvond in de grote theaterhuizen in Nederland. Dan is het uiteraard interessant en bijna logisch dat je je afvraagt of er nu iets gaat veranderen in die grote huizen. Gaat deze generatie het anders doen? Donderdag nodigden we de vorige generatie artistieke leiders uit om ideeën uit te wisselen met de nieuwe garde. Centraal daarbij stond de vraag: ‘Hoe moeten we de grote instituten gebruiken om kunst te maken?’ De antwoorden liggen volgens mij in ieder geval ver uit elkaar. Die vorige generatie ligt daar echt niet van wakker en is altijd vertrokken vanuit een artistiek idee; terwijl de huidige generatie er meer vanuit gaat dat de manier waarop zo’n instelling zich organiseert mee de inhoud zal sturen. Ze willen meer flexibele structuren en vragen zich zelfs af of grootsheid nog wel van deze tijd is.”

Anoek: “Al is de meerderheid er wel uit dat die grote structuren nodig zijn om kleinere gezelschappen en projecten mogelijk te maken. Het was een open gesprek dat vele kanten uitging. ‘Publiek uitnodigen rond de tafel bij repetities,’ opperde Gerardjan Rijnders. ‘Is al gebeurd,’ antwoordde Hans Croiset. ‘Wat is er mis met herhaling?’ reageerde Lotte van den Berg daarop. ‘Waar zijn de nieuwe leiders?’ hoor je de oude generatie zich afvragen. ‘Heeft deze generatie wel leiders nodig? Kan er niets collectiever in de plaats komen?’ zet de nieuwe generatie daartegenover. ‘Sinds jaren voel ik weer dat ik collega’s heb, dat er een gedeelde grond is,’ hoorde ik nog iemand zeggen. Ik ben blij dat we die gezamenlijke beweging in gang hebben gezet.”

 

Tags: Nederlands Theater Festival