het Theater Festival

2015 – De Staat van het Theater blijft beroeren

di 08 sep 2015

De Staat van het Theater blijft beroeren

Olaf Mafaalani © Anna van Kooij

Olaf Mafaalani © Anna van Kooij

De opening van het Nederlands Theater Festival blijft de gemoederen verhitten. Op Facebook waren er heel wat interessante reacties te lezen over de Staat van het Theater van Ola Mafaalani die we jullie niet willen onthouden. — Filip Tielens

MAARTEN VAN DER CAMMEN

“In mijn ogen voltrok zich gisteravond in de schouwburg tijdens de Staat van het Theater een volstrek oprechte poging om mensen die in alle media te horen krijgen dat ze niet welkom zijn, dat ze een probleem zijn, dat ze ons geld kosten, dat ze een gelukszoeker zijn, welkom te heten. Ze onderdeel te laten zijn van ons, van de parochie waar iedereen zijn eigen gelijk voor preekt.

(…) Ik, als mens én als professional voel mij enorm betrokken en geraakt en verward door deze vluchtelingensituatie. Ik als mens werd geraakt omdat ik mannen met kinderen op het podium zag die ik zelf was. Met dát verschil dat ik hier en zij daar geboren zijn. Ja, dat wist ik ook al eerder maar nu plots zág ik het. Ik vond dat geen pathos, ik vond dat de werkelijkheid tonen aan wij die alles stuk relativeren.

En ik als professional was blij dat Ola Mafaalani durft te zeggen ‘godverdomme kunstenaars neem je verantwoordelijkheid’. En ja, ik weet heus dat er al velen zijn die dat doen. En ja, ik vind toch dat het niet vaak genoeg gezegd kan worden. Ik ben toevallig iemand die in woord heel erg stelling neemt vóór vluchtelingen, maar in daad niks doet. En misschien, héél misschien wordt het toch tijd dat ik, we, wij dat wél gaan doen. (…) En misschien ben ik wel te egocentrisch, te beschaamd, te Nederlands om echt álles wat in mijn macht ligt te doen. Ik heb ook een baan, een familie, een eigen geluk en gezondheid om te koesteren. Maar, elke druppel ís er één. Elke glimlach, elk gebaar, elke actie is er een.

En alleen daarom al ben ik blij, trots, voorstander van en verdediger van de fantastische stunt van Ola Mafalaani gisterenavond in de Stadschouwburg.”

REMCO VAN RIJN

“Eerst en vooral: er voltrekt zich een humanitaire ramp. Laten we niet proberen elkaar te overtreffen in wie het erger vindt – dat is zinloos en ijdel. Ik denk dat er in het Nederlandse theaterveld maar zéér weinigen zijn die denken: laat ze allemaal maar verzuipen, die dobbernegers. En ik denk dat bijna iedereen zich afvraagt hoe hulp te bieden. Elkaar daarin aftroeven (mijn manier van hulp bieden is beter dan de jouwe) is net zo zinloos en net zo ijdel. Doe wat je kunt en wees daar bescheiden over: het is nooit meer dan een druppel op een gloeiende plaat. Maar. Ik vind het oprecht ironisch dat een leider van één van de vier grote BIS-gezelschappen in het toneelbeeld van Nobody Home oproept om onze ogen te openen voor deze (en andere, neem ik aan) ellende in de wereld en dat we moeten beslissen om invloed te willen. Dat roept bij mij heel wat vragen en gedachtes op. Een schot voor de boeg:

1. Het afgelopen en komende theaterseizoen kwam en komt de vluchtelingenproblematiek nu juist in heel wat voorstellingen aan bod, vaak zelfs heel direct. Er wordt samengewerkt met vluchtelingen en hulporganisaties aan voorstellingen en randprogramma’s om de diepte van deze problemen te doorgronden en oplossingen te vinden, in het theater en daarbuiten. Wie het veld verwijt dat het in een ivoren toren zit opgesloten, toont alleen maar aan dat hijzelf onvoldoende ziet wat er wél gebeurt. Natuurlijk mag je vinden dat het te weinig is, maar het is zeker niet niets.

2. Is er één theatermaker die niet wil dat zijn of haar voorstelling de wereld verandert? Die niet verlangt naar de macht om de publieke opinie te beïnvloeden? Maar om de publieke opinie te beïnvloeden, heb je twee dingen nodig: een opinie en publiek. Het eerste is simpel. In de woorden van de bekende filosoof ‘Dirty’ Harry Callahan: “Well, opinions are like assholes. Everybody has one.” Het tweede is ingewikkeld. Je verandert de publieke opinie immers niet door een zaal vol gelijkgestemden te vertellen wat ze al weten en graag nog eens willen horen. Daarmee riskeer je alleen maar dat je je dieper in je eigen gelijk ingraaft, omdat je gedachten alleen maar worden bevestigd. Hoe bereik je nu juist het publiek dat leidt aan de door Ola zo scherp geschetste cognitieve dissonantie? Hoe kunnen we iemand die bij een foto van verdronken vluchtelingen op Facebook schrijft ‘Mooi, weer wat uitkeringen minder’ motiveren om naar onze voorstellingen te komen kijken en daarna eventueel zijn/haar wereldbeeld bij te stellen?

3. De macht van de getallen. Een voorstelling die in een landelijke tournee volle zalen trekt, zoals De Verleiders of Nobody Home, heeft meer kans om de publieke opinie te beïnvloeden dan een project dat drie avonden wordt gespeeld in Zaal 3 van Theater aan het Spui of Frascati 4. Niet alleen omdat die volle zalen een grotere massa mensen betekent, maar ook omdat de media dat interessant vinden (‘Hee, daar gebeurt iets bijzonders!’) en je daardoor misschien ook op tv komt, uitgenodigd wordt om te spreken op andere plekken, etcetera. Maar in de strijd om getallen zal theater altijd een margeverschijnsel blijven: De Wereld Draait Door bereikt op een goede avond 1,8 miljoen kijkers – dat is 6,5 jaar elke avond een volle schouwburgzaal of bijna 20 jaar elke avond een volle zaal in de vlakke vloer. (…)

4. Ik snap Ola’s vurige wens. Ik snap haar verdriet. Ik heb diep respect voor haar passie. Maar Ola weet hopelijk toch ook dat zij als vertrekkend leider van een BIS-gezelschap met een relatief groot budget (in elk geval ten opzichte van de meeste andere makers) véél meer macht en invloed heeft dan ze gisteren suggereerde? Ik zou diep voor haar buigen als ze nu, na haar Staat van het Theater, alle theaters opbelt met de mededeling dat ze Borgen schrapt, omdat zij met haar acteurs in deze tijd wel belangrijker verhalen te vertellen heeft dan het naspelen van een succesvolle televisieserie. Laat dan maar eens écht zien hoe hard de harten van het eigen gezelschap, de programmeurs, directies, marketeers en dergelijke kloppen voor de goede zaak.

5. Last, but not least: theater is één van de laatste vrijplaatsen in een steeds meer gereguleerde wereld. Hoewel ik, zoals blijkt, veel moeite heb met Ola’s Staat van het Theater, met de inhoud én de vorm, ben ik blij dat zij haar verhaal gisteren op haar manier aan mij kon vertellen. En morgen vertelt iemand anders weer een nieuw verhaal op zijn of haar manier. Laten wij als theatermakers, dramaturgen, programmeurs etcetera proberen onze eigen idealen en richtlijnen over ethiek en esthetiek in het theater niet maatgevend te maken voor wat anderen op podia al dan niet zouden mogen of moeten doen. Ook als ze ons recht tegen de haren instrijken. Laten wij net zo streng zijn voor onszelf en als we gul zijn voor anderen.”
www.tf.nl

Tags: , ,